Συνέντευξη με τον Αλφρέντο Μπονάνο

Πως σχολιάζεις τα γεγονότα που ακολούθησαν μετά τον φόνο του Αλέξη Γρηγορόπουλου;

Το ζήτημα είναι ότι εγώ δεν ήμουν παρόν στα γεγονότα εδώ, αυτό που μπορώ να σχολιάσω είναι αυτά που διάβασα απ’ τις εφημερίδες και αυτά που μου είπαν οι σύντροφοι εδώ πέρα κατα την διάρκεια της τελευταίας αυτής βδομάδας.
Νομίζω ότι είναι το κύριο θέμα πάνω στο οποίο μιλάνε όλοι οι σύντροφοι αυτή τη στιγμή.
Μια εξέγερση στην οποία συνέβαλαν οπωσδήποτε και οι σύντροφοι και η οποία πήρε μεγάλες διαστάσεις. Μια απ’ τις μεγαλύτερες εξεγέρσεις που έχουν συμβεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αυτό είναι σίγουρο. Όμως πρέπει να υπογραμίσουμε το γεγονός ότι ήταν μια αυθόρμητου χαρακτήρα εξέγερση.

Πως αξιολογείς τα αναρχικά κινήματα του παρόντος; (πχ 2004-09)

Δεν μπορώ να κάνω αυτή την στιγμή μια συζήτηση σε διεθνές επίπεδο, γιατί κάθε κατάσταση έχει τα δικά της χαρακτηρηστικά. Απο το 2004 μέχρι πριν λίγες μέρες είμουν στην φυλακή, οπότε δεν μπορώ να εκτιμήσω αυτά τα γεγονότα και δεν νομίζω ότι θα είμουν ο πιο κατάλληλος για να εκφράσω μια γνώμη πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα τουλάχιστον απ’ το 2004 και μετά.

Ποιές κατευθύνσεις θα έλεγες ότι είναι πιό υποσχόμενες για ενασχόληση/επίθεση απ’ αναρχικούς;

Νομίζω ότι το πιο σημαντικό πρόβλημα το οποίο πρέπει να επιλυθεί είναι το πρόβλημα της εξεγερσιακής αναρχικής οργάνωσης κατα τρόπο ώστε να αποφύγουμε να βρεθούμε απροετοίμαστοι κατα την διάρκεια του επόμενου εξεγερσιακού ξεσπάσματος. Φυσικά εγώ πιστεύω πως αυτού του είδους η προπαρασκευή, απο πλευράς των αναρχικών, πρέπει να φροντίσει ώστε να επιτευχθεί - είτε αφορά το οργανωτικό επίπεδο, είτε αφορά το γενικότερο θεωρητικό επίπεδο.
Σε οργανωτικό επίπεδο, διαμέσου της δημιουργίας «αφορμαλιστικών ομάδων συγγένειας» και σε θεωριτικό επίπεδο, διαμέσου μιας σύγχρονης ανάλυσης του κεφαλαίου, των μεταβολών δηλαδή που έχει υποστεί το κεφάλαιο αυτή την στιγμή.
Κατα συνέπεια, πρεπει να σκεφτούμε μια κατέυθυνση για επίθεση ενάντια στην εργασία- δηλαδη, εμβαθύνοντας το πρόβλημα της καταστροφής της εργασίας.

Τι είναι ο εξεγερσιακός αναρχισμός, ποιές είναι η διαφορές του με τον «παραδοσιακό» και ποιές η νέες μορφές αγώνα;

Ο εξεγερσιακός αναρχισμός, προφανώς, χαρακτηρίζετε σε άμεσους τρόπους και μέσα αγώνα, δηλαδή χαρακτηρίζετε απο την επιθετική στάση. Διαφορετικές οργανωτικές μορφές του αναρχισμού αφιερώνουν τον χρόνο τους στην προπαγάνδιση των αναρχικών ιδεών.
Ο εξεγερσιακός αναρχισμός θα πρέπει να αφιερώνει την δραστηριότητά του στην επιθετική δράση, αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε στην κατοχή του μια αποσκευή ιδεών και αναλύσεων που αφορούν το κεφάλαιο (δηλ. τις μεταβολές που έχει υποστεί το κεφάλαιο) και κατόπιν να μπορεί να περάσει στην επίθεση χωρίς να χάνει χρόνο.

Στον σύγχρονο άνθρωπο υπάρχει μια αφύπνιση πιθανή για εξέγερση που να στηρίζετε στις αναρχικές ιδέες ή χρειάζετε χρόνος και συνεχεί προώθηση των ιδεών μας;

Εγώ δεν νομίζω οτι υπάρχει κάτι το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εμφυτο στον σημερινό άνθρωπο που να τον παροτρύνει στην εξέγερση. Το ζήτημα είναι ότι εάν κάποιος δεν αισθάνεται καλά, απλά εξεγείρεται. Οπωσδήποτε ο σύγχρονος άνθρωπος (Σημ. Ο «σύγχρονος άνθρωπος» είναι μια έννοια πολυσύνθετη και είναι δύσκολο να ερμηνευτεί) σήμερα είναι πιό δύσκολο να εξεγερθεί, γιατί υπάρχουν πολλά μέσα αφομοίωσης απ’ την πλευρά του κεφαλαίου, γιατί το κεφάλαιο πλέον δεν στηρίζετε μονάχα στην οφθαλμοφανή καταστολή, αλλά κυρίως πάνω στις διαδικασίες αφομοίωσης, όπως η διαδικασίες συμμετοχής που προτείνει στον κόσμο, ο διάλογος, η δημοκρατία κ.α Όλα αυτά αποτελούν στοιχεία τα οποία επιβραδύνουν την κατανόηση των λόγων της αναγκαιότητας της εξέγερσης σήμερα.
Δεν νομίζω ότι δεν διαθέτουμε την ικανότητα να εξηγείσουμε τις ιδέες μας και να τις πραγματοποιήσουμε στην πράξη, αν και σχεδόν πάντοτε πρόκειτε για περιορισμένων ή μερικών καταστάσεων.
Δεν πιστέυω ότι η έννοια της επανάστασης αποτελεί μια τελειολογική έννοια. Η υπόθεση ότι μια επανάσταση θα μπορούσε να ρυθμίσει μια για πάντα τους λογαριασμούς με το παρελθόν εμένα μου φαίνετε ότι ανήκει στην ουτοπική κληρονομιά ιδεών που έχουμε κληρονομίσει απ’ το παρελθόν. Αντίθετα, θα ήταν πιο εύκολο να σκεφτούμε μια επαναστατική διαδικασία η οποία θα είναι ικανή να μεταβάλλει τις αξίες της κοινωνίας με βίαιο τρόπο και κατα την διαρκεια ο στόχος των αναρχικών θα πρέπει να είναι πάντα αυτός της εξάσκησης της κριτικής και όχι να θεωρήσουμε ότι μετά την επανάσταση τελείωσε και η κοινωνική δουλειά που έχουν.
Πολυ πιθανόν η μελλοντικές επαναστάσεις να είναι περισσότερες από μία, και να είναι διαδικασίες η οποίες δεν θα μπορέσουν να τελειώσουν, δηλαδή, εμένα προσωπικά με ενδιαφέρει ελάχιστο να κάνω λόγο για μια ιδανική μελλοντική κοινωνία, νομίζω ότι είναι μια ουτοπιστικής φύσης συζήτηση που ανέκαθεν με ενδιέφερε λίγο.
Ενώ τα σημερινά προβλήματα που θέτει η πραγματικότητα -όσον αφορά το επαναστατικό πέρασμα και τις μεταβολές που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί- είναι προβλήματα πιο σημαντικά.

Ποιά είναι η γνώμη σου για τις χώρες όπως η Κύπρος ή η Παλαιστίνη που αντιμετωπίζουν «εθνικά» προβλήματα. Με ποιόν τρόπο μπορούν οι αναρχικοί να είναι συνεπείς στις απόψεις τους και πραγματικά αποτελεσματικοί, όταν δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο το κεφάλαιο.

Οσον αφορά την Κύπρο δεν έχω επαρκεί στοιχεία για να μπορέσω να γνωρίζω πως ακριβώς έχει το ζήτημα το οποίο εσύ λές για να μπορέσω να δώσω μια ικανοποιητική απάντηση.
Αντίθετα, γνωρίζω καλύτερα το πρόβλημα της Παλαιστίνης ή άλλων χωρών που είχαν ή έχουν αντίστοιχα προβλήματα, όπως η Β. Ιρλανδία ή η χώρα των Βάσκων.
Πάνω σ’ αυτό το ζήτημα του λεγόμενου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, για να είναι κάποιος σε θέση να μιλήσει πρέπει να έχει μια στοιχειοθέτηση άμεσα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Παλαιστίνη. Αν κάποιος δεν έχει βρεθεί μες τα στρατόπεδα συγκέντρωσεις, αν δεν είδε σε αυτούς τους καταυλισμούς πως ζουν πραγματικά οι άνθρωποι, δεν επιτυγχάνει κατα την γνώμη μου να κατανοήσει πραγματικά σε τι συνιστάτε το πρόβλημα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Γι’ αυτό τον λόγο δεν μπορώ να μιλήσω για την κατάσταση της Κύπρου αυτή την στιγμή.
Η δική μου εμπειρία των τελευταίων 40 χρόνων που έγκειτε στην συμμετοχή σε ανάλογες καταστάσεις εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, με έφερε στο συμπέρασμα να κατανοήσω -όσον αφορά τους αναρχικούς- ότι έχουν δυσκολίες να κατανοήσουν το πρόβλημα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Σκεφτήτε ότι το 1976 εγώ είμουν ο πρώτος που έφερα στην επιφάνεια αυτό το πρόβλημα διαμέσου μιάς δημοσιοποιημένης μπροσούρας, η οποία έχει μεταφραστεί πιστεύω και στα Αγγλικά.
Αυτό έγινε μετά απο 40 χρόνια απο την εποχή της Ισπανικής επανάστασης 36, που στο εσωτερικό του αναρχικού κινήματος είχε πέσει απόλυτη σιγή σχετικά με αυτό το ζήτημα, γιατί οι αναρχικοί
-κατά την γνώμη μου- πέφτουν στην παγίδα του εθνικισμού και ερμηνεύουν με λανθασμένο τρόπο το ζήτημα επειδη φοβούντε τον εθνικισμό.
Για παράδειγμα στην Ιρλανδια το 1973 εγώ προσωπικά γνώρισα πολλούς αναρχικούς οι οποίοι ήταν μέλη του IRA όμως αποτελούσαν μια ξεχωριστή οργάνωση δική τους που ονομαζόταν INLA και είχαν μια ανάλυση πάνω στο ζήτημα η οποία ήταν λιγότερο εθνικιστική απ τις αναλύσεις που είχε ο IRA τότε. πχ μιλούσαν για μια δυνατότητα ύπαρξης της Β. Ιρλανδίας απελευθερωμένης απ’ τους Άγγλους, αλλά και ταυτόχρονα απελευθερωμένης απ’ την Ν. Ιρλανδία, ενώ ο ΙΡΑ μιλούσε για την ενοποίηση της Ιρλανδίας και αυτό το κάνανε στην βάση της θεωρίας του Μπακούνιν ότι όσο πιο μικρό είναι ένα κράτος τόσο το λιγότερο επικύνδινο γίνεται.
Όσον αφορά την συμμετοχή τους μέσα στους αγώνες, κάνανε ακριβώς τα ίδια πράματα που έκανε κι ο ΙRΑ, αλλά απο θεωρητικής άποψης διαφέραν.
Στην Παλαιστίνη δεν νομίζω ότι υπάρχουν αναρχικοί μέσα στις Παλαιστινιακές οργανώσεις και άρα όλες η θεωρίες στο εσωτερικό του αναρχικού κινήματος οι οποίες ασχολούνται με την Παλαιστίνη, είναι εξωτερικές.
Αλλά όμως σε περίπτωση που κάποιος αναρχικός πάει στην Παλαιστίνη, αντιλαμβάνετε τότε ότι πρωτού να μιλήσει κάποιος σχετικά με τις αναρχικές ιδέες στους Παλαιστίνιους, πρέπει πρώτα να αρχίσει να αγωνίζεται μαζί τους.
Σε συνθήκες εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, πρώτα έρχετε η πρακτική και ύστερα η θεωρία ....

Στην μεταβιομηχανικη εποχή ποιά είναι τα νέα δεδομένα;

Το κεφάλαιο για να μπορεί να υπερβεί τις δυσκολίες του έσπασε το ίδιο του το μέτωπο της εργασίας και διερηξε την ίδια την ταξική συνείδηση των εργατών και δέσπειρε την παραγωγική διαδικασίας σε παγκόσμιο επίπεδο και κατα συνέπεια, η λεγόμενη ταξική συνείδηση έχει αλλάξει χαρακτηριστικά.
Με βάση αυτά τα στοιχεία μιλάμε περι μεταβιομηχανικού καπιταλισμού και για την αναγκαιότητα καταστροφής της εργασίας πλέον, μπροστά σ’ αυτές τις κολοσιαίες μεταβολές του κεφαλαίου.

για αρχή θα σχολιάσω μια φράση που είπε:
"Σε συνθήκες εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, πρώτα έρχετε η πρακτική και ύστερα η θεωρία ...."
Σίγουρα διαφέρει πάρα πολύ ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Παλαιστινίων, απ την ΕΟΚΑ λ.χ ή ακόμα καλύτερα ο αγώνας του EZLN στην Τζιάπας.
Παρόλα αυτά νομίζω ότι πρεπει εμείς οι αναρχικοί στην Κύπρο να κάνουμε περισσότερα πράματα για το θέμα του "εθνικού" και να συμμετέχουμε ενεργά στους αγώνες κι όχι σαν θεατές. Να αντιτάξουμε το δικό μας πρόταγμα, τις δικές μας πρακτικές κλπ.
Να κάνουμε περισσότερες επαφές, να αναδείξουμε τους δικοινοτικούς αγώνες όχι στα πλαίσια του συμβολικού όπως γίνετε τώρα αλλά στα πλαίσια του ουσιαστικού ριζοσπαστικού. Να πολεμήσουμε τον εθνικισμό όχι με την άλλη πλευρά του νομίσματος του τύπου "κυπριακή ανεξαρτησία", "διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία" "ναι στον Αναν" κλπ αλλά με άμεσες απο τα κάτω δράσεις και επαναστατικό λόγο.
Αυτά τα λίγα για αρχή, μπας και γίνει κουβέντα..