Θέσεις για το ζήτημα της οργάνωσης – σημειώσεις για ένα κινηματικό προβληματισμό

*Θέσεις για το ζήτημα της οργάνωσης – σημειώσεις για ένα κινηματικό προβληματισμό
02/11/2009

Το κείμενο αυτό γράφεται με αφορμή τις πρόσφατες κινηματικές διεργασίες που έφεραν μαζί στο δρόμο ανθρώπους από διαφορετικές πολιτικές τάσεις. Θεωρούμε ότι ένας διάλογος για το ζήτημα της οργάνωσης θα είναι γενικότερα χρήσιμος και βοηθητικός και καταθέτουμε εδώ κάποιες θέσεις που μπορεί να αποτελέσουν την αφετηρία για αυτό.

Α. Η αναγκαιότητα της οργάνωσης

Η λογική που ταυτίζει την οργάνωση και κατ’ επέκταση την θεσμική συγκρότηση με την εξουσία είναι λανθασμένη. Βασίζεται σε μια αδυναμία να διαχωριστεί αναλυτικά και πολιτικά η “εξουσία επί” με την “εξουσία για να”. Η “εξουσία επί” βασίζεται στην δυνατότητα και στην πρακτική της επιβολής μιας συγκεκριμένης συναίνεσης με κατασταλτικές μεθόδους είτε νοητές είτε φυσικές. Αντίθετα η “εξουσία για να” πηγάζει από την δημιουργία της συλλογικότητας και την κοινωνική δύναμη και προοπτική που την χαρακτηρίζει. Η αδυναμία κατανόησης αυτής της διάκρισης των δυο διαφορετικών μορφών “εξουσίας” οδηγεί ντε φάκτο σε μια καχυποψία απέναντι σε κάθε οργανωμένο σύνολο και κάθε συλλογικό θεσμό και σε ένα φλερτ με “θεωρίες του χάους”. Ακόμη χειρότερα, καταλήγει συχνά σε μια θεοποίηση του “αυθορμητισμού” που τοποθετεί τους ριζοσπάστες ακτιβιστές εξ ορισμού στο περιθώριο.

Αυτή η λογική δεν είναι απλά λανθασμένη, αλλά εν τέλει και αντι-κινηματική καθώς εμποδίζει την προσπάθεια ανάπτυξης, διεύρυνσης και εμβάθυνσης της κοινωνικής αμφισβήτησης μέσα από την δημιουργία εναλλαχτικών οργανωτικών και θεσμικών δομών. Μέσα από αυτή τη λογική τα πολιτικά ζητήματα τείνουν να προσωποποιούνται και οι πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες και ο συντονισμός της κινηματικής δράσης καθίστανται εξαιρετικά δύσκολα εγχειρήματα. Η κοινότητα των ακτιβιστών πολυδιασπάται και περιθωριοποιείται και η κινηματική δράση περιορίζεται σε αποσπασματικές εκφάνσεις που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μια συνέχεια.

Η απόρριψη κάθε είδους οργάνωσης και θεσμών συνιστά μηδενιστική πολιτική αντίληψη που αδυνατεί να κατανοήσει τις σύνθετες διαδικασίες, δυνάμεις και λογικές που χαρακτηρίζουν την κοινωνία μας καταλήγοντας σε απλοϊκά σχήματα του στυλ “εμείς εναντίων όλων”. Αυτή η προσέγγιση είναι πολιτικά μυωπική καθώς δεν μπορεί να ξεχωρίσει τις διαφορές στο πολιτικό φάσμα και αρθρώνει ένα ισοπεδωτικό λόγο ανίκανο να απευθυνθεί ουσιαστικά και με κάποια προοπτική επιτυχίας στην κοινωνία. Έτσι με μαθηματική ακρίβεια όσοι στον αντιεξουσιαστικό χώρο έχουν αυτή την αντίληψη οδηγούνται στην αυτο-περιθωριοποίηση, μπαίνοντας σε λογικές ιδεολογικής σέχτας και συμμοριακής υποκουλτούρας.

Β. Από το εργατικό συνδικάτο και το κοινοβουλευτικό κόμμα στο ριζοσπαστικό κοινωνικό δίχτυο

Η μορφή της οργάνωσης επηρεάζει άμεσα και το επιδιωκόμενο πολιτικό περιεχόμενο. Η λογική της ιεραρχίας στο λενινιστικό μοντέλο που – τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο – διαχωρίζει την ‘επαναστατική πρωτοπορία’ από το ‘ταξικό υποκείμενο’ μέσα από το σχήμα συνδικάτο-κόμμα είναι προβληματική καθώς αναπαράγει τις διαιρέσεις που επιβάλλει το κεφάλαιο στην εργασία μέσα στο ίδιο το αντι-καπιταλιστικό κίνημα. Η εμπειρία από το κομμουνιστικό κίνημα του 20ου αιώνα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Δεν είναι απλά ζήτημα γραφειοκρατικής στρέβλωσης μέσα από την σταλινική πρακτική, όπως το θέτουν οι Τροτσκιστές. Είναι η ίδια η Λενινιστική ερμηνεία της Μαρξιακής θεώρησης που πρέπει να αποδομηθεί αν θέλουμε να καταλάβουμε και να αξιοποιήσουμε την εμπειρία απο την απόπειρα της κομμουνιστικής συγκρότησης του 20ου αιώνα στην εποχή μας

Τόσο το συνδικάτο όσο και το κόμμα υποβοηθούν στην πράξη την ενσωμάτωση της εργατικής τάξης στο αστικό θεσμικό πλαίσιο. Ο σοσιαλιστικός ρεφορμισμός αποτελεί την κυρίαρχη αντίληψη και πρακτική τόσο στο συνδικαλιστικό κίνημα όσο και στο ΑΚΕΛ. Αυτός ο ρεφορμισμός δεν προκύπτει τόσο ως θεωρία ή ιδεολογική θέση, αλλά αναδύεται μέσα από την υφιστάμενη μορφή των ταξικών αγώνων. Μέσα από την απόσταση που αναπτύσσεται μεταξύ των έμμισθων συνδικαλιστών και κομματικών στελεχών από την εργατική βάση. Μέσα από την αδυναμία συγκρότησης και ουσιαστικής παρέμβασης από τοπικές επιτροπές εργαζομένων στους εργασιακούς χώρους. Μέσα από την καλλιέργεια οραμάτων πρόνοιας που μπορούν να επιτευχθούν δήθεν μέσα από την εργατική νομοθεσία και την κρατική μεσολάβηση. Η αντιμετώπιση του σοσιαλιστικού ρεφορμισμού όμως δεν θα πρέπει να μεταφράζεται σε πόλεμο ενάντια στο συνδικάτο ή στο κόμμα. Ο αγώνας για την ριζοσπαστικοποίηση του εργατικού κινήματος είναι αγώνας για την μορφή των εργατικών σχημάτων όχι ενάντια σε αυτά.

Το πιο καταπιεσμένο τμήμα των εργαζομένων είναι η νεολαία ιδιαίτερα εκείνοι οι οποίοι δεν έχουν την θωράκιση της πανεπιστημιακής μόρφωσης και των πιστοποιητικών της. Οι επισφαλώς αυτοί εργαζόμενοι βρίσκονται εκτός του συστήματος πρόνοιας που εγκαθίδρυσαν οι αγώνες των προηγούμενων γενιών και ως εκ τούτου δεν έχουν τίποτε να χάσουν πέραν από την μισθωτή τους εργασία. Ο φόβος της απόλυσης είναι βέβαια σοβαρός παράγοντας αποθάρρυνσης της συνδικαλιστικής και πολιτικής δραστηριότητας και αυτό θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε. Όμως ταυτόχρονα η δομική συνθήκη της συνεχούς ροής εργασίας δεν αποτελεί απλά αδυναμία για το εργατικό κίνημα. Ενέχει και την προοπτική της κυκλοφορίας των αγώνων μέσα από την μετάδοση της εμπειρίας αντίστασης από τον ένα εργασιακό χώρο στον άλλο.

Βέβαια δεν θεωρούμε ότι τα κινήματα αναπτύσσονται μόνο στους εργασιακούς χώρους. Η ιστορική πραγματικότητα έχει δείξει ότι η οργανωμένη πάλη ενάντια στις εξουσιαστικές δομές διακυβέρνησης μπορεί να είναι ποικιλόμορφη και να αφορά κάθε κομμάτι της καθημερινότητας μας. Οι αγώνες του ριζοσπαστικού φεμινισμού, του οικολογικού κινήματος, των μαθητών και των φοιτητών, των κινημάτων γειτονιάς και πόλης αλλά και των κινημάτων της περιφέρειας όπως των Ζαπατίστας στην Λατινική Αμερική αποτελούν σημαντικές εμπειρίες .

Τα κοινωνικά κέντρα, οι αυτοοργανωμένοι και αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι αποτελούν σήμερα, παγκόσμια, κομβικό σημείο των αντιστάσεων . Η ανάπτυξη τέτοιων δομών στην πόλη επιτρέπει την επανασύνδεση των ανθρώπων έξω από ιεραρχικές, ανταγωνιστικές και εμπορευματοποιημένες σχέσεις και συμβάλει στην ανάδειξη και οργάνωση των κοινωνικών διεκδικήσεων . Σημαντικό επίσης ρόλο παίζουν επίσης οι ομάδες και τα δίκτυα εναλλακτικής ενημέρωσης αφού πλέον οι αγώνες γίνονται γνωστοί χωρίς να είναι απαραίτητο να περάσουν μέσα από την λογοκρισία των συστημικών ΜΜΕ και της ερμηνείας που αυτά δίνουν .

Προβάλλουμε την θέση του ριζοσπαστικού κοινωνικού διχτύου εδώ και 5 χρόνια. Ας προσπαθήσουμε να την κωδικοποιήσουμε κάπως πιο πρακτικά και να προωθήσουμε επί τέλους ενεργά την εφαρμογή της. Αφετηρία μας είναι η υλική πραγματικότητα και οι υφιστάμενες (εξουσιαστικές) δομές που διέπουν τις δια-προσωπικές σχέσεις όπως αυτές χτίζονται μέσα στην οικογένεια, στη γειτονιά, στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο, στο εργασιακό περιβάλλον, στους χώρους αναψυχής. Η δημιουργία του ριζοσπαστικού κοινωνικού διχτύου δεν σημαίνει την συγκρότηση μιας καινούργιας πολιτικής ή ιδεολογικής ταυτότητας και την διάχυση της στην κοινωνία. Σημαίνει την πολιτικοποίηση των υφιστάμενων κοινωνικών ταυτοτήτων μέσα από την κριτική των δομών που τις καθορίζουν. Σημαίνει όμως και την παραγωγή και την κυκλοφορία εναλλαχτικών πλαισίων ερμηνείας της πραγματικότητας που θα προχωρούν πέραν από την κριτική στην εισήγηση. Σημαίνει την προώθηση της λογικής της αλληλεγγύης στην καθημερινότητα μας. Σημαίνει την αλληλοβοήθεια στην μόρφωση, στη στέγαση, στο μεγάλωμα παιδιών, στο παιχνίδι της αγοράς εργασίας.

Γ. Από την λογική του πολιτικού πυρήνα, στη λογική του κινηματικού κόμβου

Η ύπαρξη ριζοσπαστικών πολιτικών ομάδων είναι χρήσιμη καθώς προκαλεί ρωγμές στον κυρίαρχο λόγο με τον οποίο βομβαρδιζόμαστε από τα κόμματα και τα ΜΜΕ. Για να είναι όμως αποτελεσματική μια ριζοσπαστική ομάδα πρέπει να μπορεί να απευθύνεται με αξιώσεις στην κοινωνία και πρέπει να μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην κινηματική δράση. Όσο μια ριζοσπαστική ομάδα λειτουργά στην λογική του πολιτικού πυρήνα, παράγοντας λόγο και οργανώνοντας εκδηλώσεις με την προσμονή της συσπείρωσης γύρω από αυτήν είναι καταδικασμένη στο περιθώριο. Το ζήτημα έτσι και αλλιώς δεν είναι να μεγαλώσει ένας κύκλος ανθρώπων γύρω από κάποιο πυρήνα. Το ζήτημα είναι να συνευρεθούν διάφοροι και διαφορετικοί κύκλοι ανθρώπων μέσα από διαδικασίες κοινωνικών διεκδικήσεων ώστε να παράξουν μια κοινωνική δυναμική ικανή να αναχαιτίζει ή ακόμα και να ανατρέπει τις επιβολές που η κατεστημένη εξουσία επιδιώκει να εφαρμόζει.

Άρα θα πρέπει να περάσουμε αποφασιστικά από την λογική του πυρήνα στην λογική του κόμβου. Σκοπός μας δεν είναι να συσπειρώσουμε κόσμο γύρω από μια ιδεολογία. Είναι να συνδέσουμε κόσμο με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες πάνω στη βάση της κινηματικής δράσης. Η λόγος μας και οι πρακτικές μας να λαμβάνουν υπόψη τον πολιτικό και πολιτιστικό πλουραλισμό και να προσανατολίζονται σε λογικές πολιτικής και κοινωνικής συνεργασίας με ότι αυτό συνεπάγεται – τήρηση αναγκαίων ισορροπιών, διασφάλιση της πρακτικής των ανοιχτών συνελεύσεων, συντονισμός της δράσης.

Συντακτική ομάδα Φάλιες
Λευκωσία, Νοέμβρης 2009

Δηλ σε απλα κυπριακα να μεν φοούμαστε να κάνουμε κάτι ως πολιτική οργάνωση???

νομίζω το σημείο που εθέλαν να θίξουν εν τούτο.

Quote :

Σκοπός μας δεν είναι να συσπειρώσουμε κόσμο γύρω από μια ιδεολογία. Είναι να συνδέσουμε κόσμο με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες πάνω στη βάση της κινηματικής δράσης

Έν θα σχολιάσω.