Όταν ο άνεμος της Ανατολής σαρώνει την υπεροψία της Δύσης, του Αλέν Μπαντιού

Ως πότε η αποκαμωμένη Δύση, η «διεθνής κοινότητα» εκείνων που θεωρούνται άρχοντες του κόσμου, θα συνεχίσει να παραδίδει μαθήματα καλής διακυβέρνησης και συμπεριφοράς σε ολόκληρο τον κόσμο; Δεν είναι αστείο να βλέπουμε μερικούς επαγγελματίες διανοούμενους να προσπαθούν να μάθουν στους εκπληκτικούς λαούς της Αιγύπτου και της Τυνησίας την αλφάβητο της «δημοκρατίας»; Οποία επιμονή αποικιακής υπεροψίας! Εν μέσω της πολιτικής μιζέριας που μας κατακλύζει τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, δεν είναι προφανές ότι εμείς πρέπει να διδαχτούμε τα πάντα από τις τρέχουσες λαϊκές εξεγέρσεις;

Ναι, πρέπει να γίνουμε μαθητές αυτών των κινημάτων και όχι των ηλίθιων καθηγητών τους. Διότι δίνουν ζωή σε ορισμένες πολιτικές αξίες που προσπαθούν από καιρό να μας πείσουν ότι έχουν εξαφανιστεί – κυρίως εκείνη που υπενθύμιζε πάντοτε ο Μαρά: όταν πρόκειται για ελευθερία, ισότητα, χειραφέτηση οφείλουμε τα πάντα στις λαϊκές εξεγέρσεις.

Αυτό που μας θύμισαν οι Αιγύπτιοι και οι Τυνήσιοι είναι ότι η μόνη δράση που αρμόζει σε έναν σκανδαλώδη διαμοιρασμό της εξουσίας είναι ο μαζικός ξεσηκωμός, και σε αυτή την περίπτωση η μόνη λέξη που αρμόζει είναι το «φύγε». Η εκπληκτική σημασία αυτής της εξέγερσης έγκειται στο ότι αυτή η λέξη που επαναλήφθηκε από εκατομμύρια στοματά έφερε την πρώτη και αδιασάλευτη νίκη: την φυγή εκείνου στον οποίο προοριζόταν. Οτι κι αν γίνει μετά από αυτό, αυτός ο εκ φύσεως παράνομος θρίαμβος της λαϊκής δράση θα παραμένει για πάντα νικηφόρος. Το γεγονός της νίκης μιας εξέγερσης ενάντια στην εξουσία του κράτους αποτελεί διδαχή παγκόσμιας απήχησης. Για αυτό, και το να γνωρίζουμε ότι μια μέρα ελευθέρα αποφασισμένοι να αναπτύξουν την δημιουργική τους δύναμη, οι λαοί μπορούν να απαλλαγούν από τον εξαναγκασμό, προκαλεί ξέφρενο ενθουσιασμό.

Μία σπίθα μπορεί να κάψει μια ολόκληρη πεδιάδα. Η αντήχηση της εξέγερσης που μεταδίδεται στον αραβικό κόσμο αποτελεί την απότομη δημιουργία όχι μιας νέας πραγματικότητας, αλλά μυριάδων νέων πιθανοτήτων.

Καμία από αυτές δεν επαναλαμβάνει όσα ήδη γνωρίζουμε. Για αυτό και είναι σκοταδιστικό να λέμε για παράδειγμα ότι «αυτό το κίνημα απαιτεί δημοκρατία», εννοώντας την δυτική της μορφή. Ξεκινώντας σχεδόν από το τίποτα, η λαϊκή εξέγερση δημιουργεί άγνωστες δυνατότητες για ολόκληρο τον κόσμο. στην Αίγυπτο σχεδόν δεν προφέρεται η λέξη «δημοκρατία». Μιλάνε για «νέα Αίγυπτο» και για «πραγματικό αιγυπτιακό λαό», για ανείπωτες και απολύτως άγνωστες δυνατότητες. Πρόκειται για την νέα πεδιάδα που θα δημιουργηθεί εκεί που έπιασε η επαναστατική σπίθα έβαλε φωτιά.

Ο λαός, μονάχα ο λαός, δημιουργεί την παγκόσμια ιστορία. Προκαλεί μεγάλη έκπληξη που οι δυτικές κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ βλέπουν τις εξεγέρσεις σε μια πλατεία του Καΐρου ως τον «αιγυπτιακό λαό». Πώς αυτό; Ο λαός, ο μοναδικός λογικός και νόμιμος λαός για αυτούς τους ανθρώπους δεν είναι αυτός που προκύπτει από μια πλειοψηφία ή μία εκλογική αναμέτρηση; Πώς γίνεται ξαφνικά οι εκατοντάδες χιλιάδες εξεγερμένοι να αντιπροσωπεύουν έναν λαό 80 εκατομμυρίων; Πρόκειται για ένα μάθημα που δεν πρέπει να ξεχάσουμε.

Οταν ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο όριο επιμονής, αποφασιστικότητας και θάρρους, ο λαός μπορεί να επικεντρώσει την ύπαρξη του σε ένα μέρος, μια λεωφόρο η ένα πανεπιστήμιο για παράδειγμα. Ολόκληρος ο κόσμος θα γίνει μάρτυρας του κουράγιου του και κυρίως των φαντασμαγορικών αποτελεσμάτων που το συνοδεύουν.

Οταν η παλίρροια της αντήχησης μιας εξέγερσης κατακλύζει τα πάντα, ο λαός συντίθεται από κείνους που ξέρουν πώς να λύσουν τα προβλήματα που τους θέτει το γεγονός αυτό. έτσι, για την κατάληψη μιας πλατείας χρειάζεται τροφή, κουβέρτες, φύλαξη και τόσα άλλα που θα διασφαλίσουν ότι ο χώρος - σύμβολο θα κρατηθεί με κάθε κόστος. Η επίλυση των φαινομενικά άλυτων αυτών προβλημάτων και μάλιστα χωρίς τη βοήθεια του κράτους σε μια κλίμακα χιλιάδων ανθρώπων είναι η μοίρα ενός τέτοιου γεγονότος. Και αυτό είναι που καεί ξαφνικά έναν ολόκληρο λαό να υπάρχει εκεί όπου αποφάσισε να συγκεντρωθεί.

Δεν υπήρξε κομουνισμός. Η λαϊκή εξέγερση για την οποία μιλάμε δεν είχε κόμμα, ηγεμονική οργάνωση, αναγνωρίσιμο αρχηγό. Μετά την Κομούνα του Παρισιού διέθετε παρόλα αυτά την πιο αγνή μορφή κομουνισμού του κινήματος. Ο κομουνισμός σημαίνει εδώ την από κοινού δημιουργία του συλλογικού πεπρωμένου και έχει δύο χαρακτηριστικά. Είναι γενικός διότι αντιπροσωπεύει σε έναν τόπο ολόκληρη την ανθρωπότητα και ξεπερνά όλες τις μεγάλες αντιθέσεις που το κράτος ισχυρίζεται ότι μόνο εκείνο μπορεί να διαχειρίζεται χωρίς όμως να επιλύει: μεταξύ αντρών και γυναικών, πλούσιων και φτωχών, μουσουλμάνων και Κοπτών…

Ξαφνικά, ξεπηδούν χιλιάδες νέες πιθανότητες, σχετικά με αυτές τις αντιθέσεις, απέναντι στις οποίες το κράτος είναι τυφλό. Το σύνολο αυτών καταστάσεων, αυτών των επινοήσεων για την υπέρβαση των αντιθέσεων συνιστά τον κομουνισμό του κινήματος. Δόξα στους Αιγύπτιους και τους Τυνήσιους που μας θυμίζουν το πραγματικό και μοναδικό πολιτικό καθήκον, την οργανωμένη πίστη στον κομουνισμό του κινήματος ενάντια στο κράτος.

Δεν θέλουμε πόλεμο, αλλά δεν τον φοβόμαστε. Ολοι μιλούσαν για γιγαντιαίες ειρηνικές διαδηλώσεις και συνδέσαμε αυτή την ηρεμία με το ιδανικό της εκλογικής δημοκρατίας που δανείσαμε στο κίνημα. Ας αντιληφθούμε όμως ότι υπήρξαν εκατοντάδες νεκροί και ότι ακόμη κάθε ημέρα πεθαίνουν κι άλλοι. Σε πολλές περιπτώσεις οι νεκροί υπήρξαν μαχητές και μάρτυρες της πρωτοβουλίας, σε άλλες υπερασπιστές του ιδού του κινήματος. Αυτοί οι πολιτικοί και συμβολικοί τόποι εξέγερσης έπρεπε να κρατηθούν με τίμημα άγριες μάχες ενάντια στους υπερασπιστές των απειλούμενων καθεστώτων. Και εκεί ποιος έδωσε τη ζωή του αν όχι οι νέοι από τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα;

Μπορούμε σοβαρά να σκεφτούμε ότι αυτές οι αμέτρητες πρωτοβουλίες και σκληρές θυσίες είχαν ως θεμελιώδη στόχο να οδηγήσουν τον λαό να διαλέξει μεταξύ του Ομάρ Σουλεϊμάν και του Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, όπως παραιτούμαστε θλιβερά εμείς στη Γαλλία και επιλέγουμε μεταξύ Νικόλα Σαρκοζί και Ντομινίκ Στρος Καν; Αυτό θα είναι το μοναδικό μάθημα αυτού του έξοχου επεισοδίου;

Χίλιες φορές όχι! Οι Αιγύπτιοι και οι Τυνήσιοι μας λένε: «ξεσηκωθείτε, οικοδομήστε τον δημόσιο χώρο του κομμουνισμού του κινήματος, υπερασπιστείτε τον με κάθε τρόπο, αυτή είναι η πραγματικότητα της πολιτικής της λαϊκής χειραφέτησης.» βεβαίως, δεν είναι μόνο καθεστώτα των αραβικών κρατών αντιλαϊκά και, εκλεγμένα ή όχι, παράνομα. Οποια και αν είναι η κατάληξη τους, η αιγυπτιακή και η τυνησιακή εξέγερση έχουν παγκόσμια βαρύτητα και ορίζουν νέες δυνατότητες διεθνούς βαρύτητας.

Αναδημοσίευση της μετάφρασης του άρθρου του Α. Μπαντιού στη Le Monde, από το Βήμα Online της 22/2/2011