Αυτοδιαχειριση και η Ισπανικη Επανασταση 1936 ~ 37

Αρθρο της καταστασιακης περιοδικης εκδοσης Point Blank για τις πολιτοφυλακες και τα εργατικα συμβουλια κατα την διαρκεια της Ισπανικης Επαναστασης.





Αρθρο της καταστασιακης περιοδικης εκδοσης PointBlank για τις πολιτοφυλακες και τα εργατικα συμβουλια κατα την διαρκεια της Ισπανικης Επαναστασης.

Αυτο-Διαχειριση και η Ισπανικη Επανασταση 1936 ~ 37

I

"Για πρωτη φορα μετα τις πρωτες αποπειρες εγκαθιδρυσης του σοσιαλισμου στην Ρωσια, την Ουγγαρια και την Γερμανια μετα τον Πρωτο Παγκοσμιο Πολεμο, ο επαναστατικος αγωνας των Ισπανων εργατων επιδεικνυει εναν νεο μετασχηματισμο απο τις καπιταλιστικες στις συλλογικες μεθοδους παραγωγης, οι οποιες παρα την ατελη τους φυση εφαρμοστηκαν σε πραγματικα εντυπωσιακη κλιμακα." Karl Korsch - 1939.

Τριαντα εξι χρονια μετα τις πρωτες νικες της, η Ισπανικη Επανασταση παραμενει η σημαντικοτερη των διαφορων πρακτικων πειραματων αυτοδιαχειρισης που υλοποιηθηκαν στον αιωνα αυτο. Η εμπειρια των συμβουλιων των Ισπανων εργατων διαμορφωνει μια σημαντικη αφετηρια για το συγχρονο προλεταριατο, τοσο αναφορικα με τα επιτευγματα τους οσο και για τις αποτυχιες τους.

Η ευρεια διαδοση αυτης της ιστορικης διαστασης απο το προλεταριατο αρκει για να τεκμηριωσει τον θεμελιωδως ριζοσπαστικο χαρακτηρα τους. Καταπιεσμενο από τους αστους ιστορικους και απο τους λενινιστες εξισου, καθως και απο εκεινους τους αναρχικους που το λατρευουν ως μια απο τις "χρυσες τους στιγμες", το επαναστατικο κινημα της Ισπανιας συνεχιζει να αποτελει πηγη δυσαρεσκειας για την ιδεολογια. Οι δραστηριοτητες των "ανεξελεγκτων στοιχειων" του Ισπανικου προλεταριατου αποδειχτηκαν σκανδαλωδεις για ολες τις πλευρες. Η επανασταση καταπνιγηκε πολυ πριν την νικη των φασιστων που ηλθε με την συνδρομη Σταλινικων, φιλελευθερων και 'ελευθεριακων' γραφειοκρατων του ιδιου του αναρχικου κινηματος στο ονομα του οποιου εδρασαν τα ριζοσπαστικοτερα μελη της εργατικης ταξης. Ο Ισπανικος 'Εμφυλιος Πολεμος' ξεκινησε αμεσως μετα την ηττα της Επαναστασης.

* Η επανασταση στην Ισπανια αποτελει την τελευταια αντιπαραθεση του παραδοσιακου προλεταριακου κινηματος, και μερος της ιστοριας του αποτελουν ολες οι θετικες διαστασεις του κινηματος καθως και των αντεπαναστατικων δυναμεων και ιδεολογιων που του αντιταχθηκαν. Η αντιπαραθεση μεταξω του Λενινισμου και των συμβουλιων στην Ρωσια επαναληφθηκε στην Ισπανια σε σαφως μεγαλυτερη και σημαντικοτερη κλιμακα. Με την εκ νεου ανακαλυψη των συμβουλιακων μορφων στην πραξη τους, το Ισπανικο προλεταριατο αναδειχθηκε σε απογονο της Κροστανδης και των συμβουλιων της Γερμανιας και της Ιταλιας. Και με τα Ισπανικα συμβουλια επανεμφανιστηκε το επαναστατικο κινημα που ειχε ηττηθει απο την σοσιαλδημοκρατια και τον μπολσεβικισμο. Η Ισπανικη Επανασταση ηταν ενας διεθνης αγωνας, οχι μονο με την εννοια που της αποδιδετε απο το γεγονος πως ολοι οι μαχομενοι προηλθαν απο πολλες και διαφορες χωρες, αλλα και λογω του οτι η υπαρξη της σταθηκε αντιμετωπη με ολες της κυριαρχες δυναμεις του κοσμου. Συμφωνα με την παρατηρηση του Ιταλου αναρχικου, Berneri: "Σημερα πολεμαμε την φρουρα του Burgos, αλλα αυριο θα πρεπει να πολεμησουμε στην Μοσχα προκειμενου να υπερασπιστουμε την ελευθερια μας." Εντουτοις ο πολεμος εναντιον της ιεραρχιας εξελιχθηκε σε αγωνα εναντιον της ιδεολογιας γενικοτερα.

* Πριν τηνεπανασταση η CNT ειχε επιχειρησει να ενσωματωσει τα συμβουλια στα ορια του ιδεολογικου της σχηματος. Το κειμενο που προεκυψε απο την Γενικη Συνελευση της CNT στην Saragossa (Ιουνιος 1936) ουσιαστικα αφορουσε ενα συμβουλιακο προγραμμα το οποιο αναγνωριζε τα συμβουλια ως το βασικο οργανο της επαναστασης. Και ενω η CNT προωθουσε μια επαναστατικη θεωρια για τα εργατικα συμβουλια, η ιδια η CNT δεν ηταν μια συμβουλιακη οργανωση – η αρχη της αμεσης δημοκρατιας με την οποια θα λειτουργουσαν τα συμβουλια δεν αντανακλουσε την δομη της αναρχικης οργανωσης. Ενω και τα διδαγματα της αντεπαναστασης των Μπολσεβικων δεν χαθηκαν απο τους Ισπανους αναρχικους, η αρνηση τους στην 'επαναστατικη' εκπροσωπηση – ενα κομμα που θα διατηρει την εξουσια ενονοματι του προλεταριατου – ηταν κατ’ ουσια μια τυπικοτητα.

Το ζητημα της δημοκρατικης οργανωσης εμελλε να αναδειχθει σε τροχοπεδη για τον αναρχισμο. Αν και η σαφης εκκληση του σε κοινωνικη επανασταση – κατα την διαρκεια της οποιας το προλεταριατο θα αναλαμβανε την διαχειριση των μεσων παραγωγης χωρις την κρατικη διαμεσολαβηση – παραμενει μια απο τις αξιες του αναρχισμου, ο πρακτικος σκοπος της πραγματοποιησης μιας τετοιας επαναστασης δεν ηταν στο μετρο των δυνατοτητων της.

* Η προσπαθεια κατανοησης της Ισπανικης Επαναστασης δεν εγκειται απλα στο ζητημα αναδειξης των "ασυνειδων τασεων σε συνειδητες" αλλα στην ερμηνεια των ενεργειων ενος υψηλου επιπεδου συνειδητοποιησης του προλεταριατου, οι οποιες ωστοσο επικαλυπτονταν απο το πεπλο της ιδεολογιας, χωρις να ειναι σε θεση να την υπερβει. Η εμφανιση των συμβουλιων το 1936 ηταν συνεπεια 50 ετων επαναστατικης δραστηριοτητας, το μεγαλυτερο μερος της οποιας πραγματοποιηθηκε υπο την αιγιδα του Ισπανικου αναρχικου κινηματος.

Ομως η ιδια η επανασταση τονισε την τακτικη αποτυχια των αναρχικων.

Οι απαλλοτριωσεις του Ιουλη αποτελεσαν την απαντηση στην αποτυχημενη αποπειρα των φασιστων να προβουν σε πραξικοπημα και στην αναρχικη εξεγερση. Και η πιστη των αναρχικων στις αποκαλυπτικων διαστασεων δυναμεις της γενικης απεργιας αποδειχθηκε χιμαιρικη. Η CNT-FAI ειχε αποτυχει σε αρκετες εξεγερσεις ηδη στο να διευρυνει τους πυρηνες της επαναστασης περα απο τα τοπικα ορια μερικων πολεων ή ευρυτερων περιοχων. Ως το 1936 η αναρχο-συνδικαλιστικη ιδεολογια ειχε αποδειχθει ξεπερασμενη πια. Η αναπτυξη των εργατικων συμβουλιων κατα την διαρκεια της εξεγερσης του 1933 στην Aragon καθως και στην ανταρσια των εργατων ορυχειων στην Asturias αντανακλουσαν την πρακτικη προοδο ενος προγραμματος που εχτιζε την επαναστατικη κοινωνια με βαση τα συνδικατα. Οι επαναστατικες επιτροπες της Aragon και στην Asturias, οι οποιες ειχαν αυτοδιαμορφωθει ως κοινωνικες και επαναστατικες δυναμεις σε συνδυασμο με τις στρατιωτικες δυνατοτητες τους, θα επαναεμφανιζονταν σε ολη την επικρατεια της Ρεπουμπλικανικης Ισπανιας τον Ιουλιο του 1936 και η ιδια τους η υπαρξη απειλουσε την ηγεσια της CNT-FAI, οσο και εκεινη της Ρεπουμπλικανικης κυβερνησης. Απο την συλληψη του ηδη, το Αναρχικο κινημα στην Ισπανια ειχε διατηρησει μια ατυπη ιεραρχικη δομη, η οποια εδινε σαρκα και οστα στον δυαδικο διαχωρισμο του πολιτικου απο τον οικονομικο τομεα. Και ενω το αναρχικο συνδικατο της CNT θα οργανωνε την εργατικη ταξη προετοιμαζοντας την για την επερχομενη κοινωνικη επανασταση, η προσφατα ιδρυθεισα FAI αποτελεσε μια "ενσυνειδη μειοψηφια" μαχητικων αναρχικων.

Η CNT-FAI ειχε δημιουργηθει πια με βαση μια ελιτιστικη οργανωτικη αντιληψη, ομοια σε μεγαλο βαθμο με την Συμμαχια για την Κοινωνικη Δημοκρατια του Μπακουνιν, την οποια είχε ορισει ως αποτελουμενη απο "συνομοσπονδιες εργατων που διαμορφωνουν ελευθερες συμφωνιες μεταξυ τους, και ενα μικρο μυστικο επαναστατικο σωμα που τις διαπερνουσε ελεγχοντας τις."

Η σε συνθηκες παρανομιας FAI θεωρησε πως αποτελει τον "κινητηρα που παραγει την ποσοτητα εκεινης της θαυμασιας ενεργειας που κινει τα συνδικατα στην κατευθυνση που ανταποκρινεται καλυτερα στις επιθυμιες της Ανθρωποτητας για ανανεωση και χειραφετηση."

Πρακτικα, η εν λογω οργανωση ενεργουσε ως ενα ημι-Λενιστικο πρωτοποριακο κομμα ενω οι υπολανθανουσες ιεραρχικες διαβαθμισεις της CNT-FAI συνολικα θα αναδεικνυονταν σε κοινωνικη πραγματικοτητα μετα τον Ιουλη του 1936. Η τεραστια επαναστατικη δραστηριοτητα των αναρχικων μαζων θα αντιστρεφονταν σε εναν αγωνα οπου η επισημη CNT-FAI θα συμπαρατασσονταν με το αστικο Ρεπουμπλικανικο κρατος και τον νεοτευκτο συμμαχο του, το Κομμουνιστικο κομμα. Οσα επιτευχθηκαν απο τα εργοστασιακα συμβουλια, τις αγροτικες κολλεκτιβες και τις εργατικες πολιτοφυλακες την χρονια του 1936-7 πραγματοποιηθηκαν παρα τις πολιτικες επιλογες και ενεργειες της επισημης αναρχικης οργανωσης. Και παρ’ ολα τα εμποδια που εμφανιστηκαν στο διαβα του, το κινημα για την αυτο-διαχειριση, οπως εκφραστηκε κατα την διαρκεια της Ισπανικης Επαναστασης προσφερει το διαυγεστερο ιστορικο παραδειγμα εφαρμογης του αυθεντικου σοσιαλισμου.

II

"Η συνειδητοποιηση πως προκειται να προκαλεσουν την ανατιναξη της ιστορικης συνεχειας ειναι χαρακτηριστικο των επαναστατικων ταξεων κατα την διαρκεια των ενεργειων τους" (Benjamin)

Η ιστορικη εκρηξη της Ισπανικης Επαναστασης δεν μπορει ναεξηγηθει με το βολικο σχημα του 'Εμφυλιου Πολεμου', καθως αυτη αντανακλουσε την αναπτυξη μιας οξειας ταξικης αντιπαραθεσης στην οποια το Ισπανικο προλεταριατο συμμετειχε τοσο για τον εαυτο της οσο και για να εναντιωθει στον Franco. Η φασιστικη λαιλαπα απαντηθηκε, οχι απο την ανικανη Ρεπουμπλικανικη κυβερνηση, αλλα απο την λαικη εξεγερση, η οποια συμπεριλαμβανε ανδρες, γυναικες και νεους, και καταφερε να καταστρεψει, σε λιγοτερο απο εναν μηνα, ολοκληρο το πλεγμα σχεσεων της Ισπανικης κοινωνιας. Το ενοπλο προλεταριατο κατορθωσε την defacto καταργηση της Εκκλησιας και του Κρατους ενω αντικατεστησε τις καπιταλιστικες μεθοδους παραγωγης με δικης του επινοησης οικονομικες και κοινωνικες μορφες αυτοδιαθεσης.

Στα χρονια που ακολουθησαν τα συμβουλια που δημιουργηθηκαν απο την εργατικη ταξη αναδειχθηκαν στην τριτη δυναμη που εναντιωθηκε τοσο στους φασιστες, οσο και στις προσπαθειες της Ρεπουμπλικανικης κυβερνησης να επανεγκαταστησει την εξουσια της. Η επιτυχια των εργατικων και αγροτικων πολιτοφυλακων δεν μπορει να μετρηθει με απλουστευτικους στρατιωτικους ορους. Ενω απωθουσαν την φασιστικη προελαση, οι πολιτοφυλακες αυτες εφαρμοσαν ενα επαναστατικο προγραμμα απαλλοτριωσεων και κολλεκτιβοποιησεων.

Το σύνθημά τους ηταν "πολεμος και επανασταση ταυτοχρονα" και αποτελεσε την βαση για τις ενεργειες των πολιτοφυλακων. Και οπου αυτο ηταν εφικτο σε ολη την Ρεπουμπλικανικη επικρατεια, οι αγροτες κολλεκτιβοποιησαν την γη τους δημιουργωντας την επαναστατικη εκεινη δυναμη που θα οργανωνε και θα υπερασπιζονταν την επανασταση: "φερουμε εναν νεο κοσμο στις καρδιες μας πια, εναν κοσμο που αναπτυσσεται αυτην ακριβως την στιγμη." (Durruti)

* Η περιοδος των επαναστατικων καταληψεων που ξεκινησε τον Ιουλη απεδειξε την βιωσιμοτητα των συμβουλιακων μορφων. Τα Ισπανικα συμβουλια (αντιθετα προς εκεινα που ειχαν δημιουργηθει στην Ρωσια, την Γερμανια και την Ιταλια) καταφεραν να θεσουν το ζητημα της αυτοδιαχειρισης πρακτικα, υπερβαινοντας την αναγκαιοτητα του εξοπλισμου των εργατων προς οφελος της οργανωσης της παραγωγης. Στις βιομηχανοποιημενες περιοχες της Καταλωνιας, ενα απο τα ισχυροτερα αναρχικα προπυργια, το προλεταριατο αποδειχτηκε ικανο να διαχειριστει και να βελτιωσει την συγχρονη αστικη οικονομια, αυξανοντας την παραγωγικοτητα ενω διατηρουσε παραλληλα και ολες τις αναγκαιες υπηρεσιες για τον γενικο πληθυσμο – η επαναστατημενη Βαρκελωνη αποτελει αδιαψευστο μαρτυρα της επιτυχιας της αυτο-διαχειρισης στην Ισπανια. Παρομοια αποτελεσματα επιτευχθηκαν και στις αγροτικες περιοχες της Aragon και της Valencia, οπου οι συγχρονες αγροτικες τεχνικες εισηχθησαν στην διαδικασια της κολλεκτιβοποιησης. Ωστοσο η ριζοσπαστικοτερη διασταση του κινηματος δεν ηταν ο απλουστευτικος εξορθολογισμος της Ισπανικης οικονομιας, αλλα η προσπαθεια πρακτικης συνειδητοποιησης της κριτικης στην πολιτικη οικονομια. Απο την πρωτη στιγμη των καταληψεων το Ισπανικο προλεταριατο διακυρηξε τον ελευθεριακο κομμουνισμο (communismo libertario), στον οποιο τα χρηματα και η εργασια για την παραγωγη καταναλωτικων προιοντων καταργηθηκαν.

Παρα τις πανθομολογουμενες πρωτογονες οικονομικες συνθηκες, τα Ισπανικα συμβουλια ηρθαν σε θεση να επινοησουν ενα συστημα διανομης και ανταλλαγης το οποιο αντανακλουσε την ποιοτικη καταργηση των σχεσεων καπιταλιστικης παραγωγης.

Το διλημμα που αφορουσε τα 'οικονομικα' ή τα 'ηθικα' κινητρα, ενα προβλημα μονο για τις γραφειοκρατικες ταξεις των ψευτο-σοσιαλιστικων χωρων, δεν απασχολησε καθολου την επαναστατημενη Ισπανια. Η ριζοσπαστικη μεταφραση του αξιωματος "απο καθε εναν συμφωνα με τις δυνατοτητες του/της, για καθε εναν συμφωνα με τις αναγκες της/του" αποτελεσε στην πραγματικοτητα ενα αρκετο ισχυρο κινητρο για το προλεταριατο στην αντιμετωπιση και κυριολεκτικα την υπερκαλυψη των απαιτησεων που επεβαλλε ο πολεμος.

* Η αυθορμητη δυνατοτητα αυτο-οργανωσης που επεδειξε το προλεταριατο της Ισπανιας κατα την διαρκεια της επαναστατικης περιοδου, αποκαλυψε, μια και καλη, τις Λενινιστικες πλανες αναφορικα με την αναγκαιοτητα υπαρξης καποιας "ορθης ηγεσιας".

Η αναλήψη της αμεσης διαχειρισης και προστασιας των μεσων παραγωγης συνοδευτηκε απο την παραλληλη δημιουργια μιας αμεσης δημοκρατιας του προλεταριατου με την οποια τα βασικα οργανα ληψης αποφασεων ηταν τα συμβουλια – "επαναστατικες επιτροπες δημιουργημενες απο τους ανθρωπους προκειμενου να πραγματοποιησουν την επανασταση" (CNT, 20 Δεκεμβριου 1936).

Και παρα τις οποιες διαφορες στα χαρακτηριστικα τους, τα συμβουλια και οι κολλεκτιβες, ουσιαστικα λειτουργουσαν στην ιδια κοινη βαση: εκλογη εκπροσωπων με σκοπο την διευθετηση συγκεκριμενων υποχρεωσεων καιτου συντονισμου των παραγωγικων διαδικασιων – οι εκπροσωποι αυτοι ειχαν περιορισμενες δικαιοδοσιες και υποκεινταν παντα σε αμεση ανακληση απο τις γενικες συνελευσεις των εργατων και/ή των αγροτων, στις οποιες λαμβανονταν και ολες οι σημαντικες αποφασεις.

Περα απο την εγκαθιδρυση αυτης της εσωτερικης δημοκρατιας ομως, τα συμβουλια επιδιωξαν και την επεκταση της δικαιοδοσιας τους στον συντονισμο κοινων δραστηριοτητων. Η ενοτητα που δημιουργηθηκε μεταξυ των εργοστασιακων και των αγροτικων κολλεκτιβων φανερωθηκε οχι μονο στις πολιτοφυλακες οπου εργατες και αγροτες πολεμησαν ο ενας διπλα στον αλλον, αλλα και στην ιδια την ομοσπονδιοποιηση των κινηματων και την μεταξυ τους ανταλλαγη εκπροσωπων. Και ενω οι αστοι κοινωνιολογοι και ιστορικοι εχουν επιχειρησει να σκιαγραφησουν τους αναρχικους αγροτες ως ενα 'πρωτογονο θρησκευτικο κινημα', αρκει να εξετασει κανεις το Προγραμμα της Ομοσπονδιας των Κολλεκτιβων της Aragon ωστε να αντιληφθει την εξελιγμενη συνειδητοποιηση του επαρχιακου προλεταριατου:

"Προτεινουμε την καταργηση των τοπικων συνορων των ιδιοκτησιων που καλλιεργουμε...ενω οι ανεργες ομαδες εργασιες θα αξιοποιηθουν στην ενισχυση των κολλεκτιβων που στερουνται αρκετων χεριων."

Ομως το Ισπανικο κινημα για την αυτο-διαχειριση δεν ηταν μονο μια απαιτηση για μια απλουστερη μορφη τοπικης αυτονομιας - η συμβουλιακη ομοσπονδιοποιηση σχεδιαστηκε ετσι ωστε να παραγκωνισει ολοκληρωτικα την παραδοσιακη μορφη εξουσιας στο συνολο της.

* Η μορφη εμφανισης των συμβουλιων ηταν αμεσα συνδεδεμενη με την οργανωση των εργατικων πολιτοφυλακων, εκει οπου οι αρχες της αμεσοδημοκρατιας αναπτυχθηκαν αρχικα. Τον Ιουλη, οι ενοπλες φαλαγγες του Ισπανικου προλεταριατου, ηταν, κυριολεκτικα, η ιδια η Επανασταση. Και η λειτουργικη τους σημασια τους ηταν εξισουκοινωνικη, οσο και στρατιωτικη.

Η εκκαθαριση των αστικων στοιχειων απο τις πολιτοφυλακες δεν εφαρμοστηκε με σκοπο την 'προασπιση της Δημοκρατιας' αλλα ως ενα αρχικο βημα για τον ριζικο μετασχηματισμο της Ισπανικης κοινωνιας. Αλλωστε οι πολιτοφυλακες δεν σκοπευαν ποτε να αποτελεσουν μερος καποιου τακτικου στρατου. Η δομη τους καθ’ εαυτη αντιπροσωπευε την ριζικη απομακρυνση απο τις παραδοσιακες μορφες διεξαγωγης του πολεμου, απλα και μονο λογω της οργανωσης της σε επαναστατικα δημοκρατικες αρχες. Παρομοια με τις εξεγερμενες στρατιες των επαναστασεων στην Ρωσια και την Γερμανια, οι Ισπανικες πολιτοφυλακες εκπροσωπουσαν τον στρατιωτικο βραχιωνα των συμβουλιων.

Τα συμβουλια των στρατιωτων, αναλογα με τις εργοστασιακες συνελευσεις και τις κολλεκτιβες, εξελεξαν ανακλητους, δικαιοδοτημενους απο αυτα εκπροσωπους. Ενω ο αντι-ιεραρχικος χαρακτηρας των εν λογω πολιτοφυλακων αποδεικνυεται απο το γεγονος πως δεν υπηρχαν βαθμολογικες και μισθολογικες διαφορες. Η ιστορια των Ισπανικων πολιτοφυλακων παραμενει τρανο παραδειγμα ενοπλης προλεταριακης ακεραιοτητας: οι επαναστατημενες φαλαγγες αντιταχθηκαν σε καθε προσπαθεια 'στρατικοποιησης' που σκοπευε στην μετατροπη τους σε τακτικο στρατο, μεχρι τελους. Αφοβα, το συνθημα τους ηταν: "πολιτοφυλακες, ναι! στρατιωτες, ποτε!"

III "Οφειλουμε να φερουμε εις περας την ολικη επανασταση. Οι απαλλοτριωσεις οφειλουν επισης να ειναι συνολικες. Δεν ειναι καιρος για υπνο αυτος, αλλα για δημιουργια...Αν ο Ισπανος εργατης δεν κατακτησει την ελευθερια του, το κρατος θα διατηρησει και θα ανοικοδομησει την εξουσια της κυβερνησης του, καταστρεφοντας, σιγα σιγα, τις κατακτησεις που επιτευχθηκαν μετα απο τοσες χιλιαδες ηρωικες πραξεις." -Solidaridad Obrera, 26 Αυγουστου, 1936

* Παρα την ραγδαια προελαση των εργατικων πολιτοφυλακων στην Ρεπουμπλικανικη Ισπανια ωστοσο, η κοινωνικη επανασταση που ξεκινησε τον Ιουλιο απετυχε στην προσπαθεια της να εγκαθιδρυσει την απολυτη δικαιοδοσια των συμβουλιακων μορφων οργανωσης . Και ενω η Ρεπουμπλικανικη κυβερνηση ειχε αποδυναμωθει σημαντικα, δεν, παραιτηθηκε προς οφελος του προλεταριατου προφανως. Μετα τον Ιουλη, και μεταξυ των δυναμεων της νεας επαναστατικης ταξης και των υπολειμματων της αστικης Δημοκρατιας δυο ηταν οι σημαντικοτερες δυναμεις στην 'Αντι-Φασιστικη' Ισπανια.

Τα συμβουλια του Ιουλη κατεστησαν την κυβερνηση κυριολεκτικα ασχετη, υπερβαινοντας παραλληλα πρακτικα και την συνδικαλιστικη δομη της CNT~FAI, ηττηθηκαν ωστοσο στην αποτυχια τους να αναγνωρισουν την αναγκαιοτητα της εδραιωσης της δυναμης τους - εδραιωση που θα σημαινε αναποφευκτα την εγκαταλειψη ολων των παραδοσιακων οργανωσεων. Αν και το συνθημα ΕΠΑ/UHP (ενωθειτε αδελφια προλεταριοι!) στην Asturias, επανεμφανιστηκε τον Ιουλη ενωνοντας διαφορες τασεις του προλεταριατου γυρω απο ενα κοινο προγραμμα επαναστατικης δραστηριοτητας, οι ιδεολογικες διαφοροποιησεις εκδηλωθηκαν ξανα συντομα αποτρεποντας την ενοτητα με διαρκεια. Και ενω το προλεταριατο διχαστηκε σε κομματικες γραμμες, οι αναρχικοι της πρωτης γραμμης και το POUM (ενα μικρο Μαρξιστικο κομμα) απεμειναν μονοι στην υπερασπιση της Επαναστασης.

Παρ’ ολα αυτα, το επαναστατημενο προλεταριατο αποτελουσε ακομη την πλειοψηφια - αν και δυστυχως δεν αξιοποιησε την θεση του αυτη. Η λανθασμενη εναποθεση της εμπιστοσυνης του στην CNT~FAI οδηγησε σε μια κατασταση οπου οι αναρχικες μαζες βρεθηκαν να συναινουν στην σταδιακη καταργηση της ιδιας τους της δυναμης. Η CNT-FAI επιδιωξε να πεισει το προλεταριατο πως η καταργηση των συμβουλιων και των πολιτοφυλακων ηταν μια αναγκαιοτητα που επεβαλλαν οι επιτακτικες αναγκες του Εμφυλιου Πολεμου επικαλουμενη τα Σταλινικα συνθηματα για "Ενοτητα" και "Πειθαρχια".

* Και ενω το αναρχικο προλεταριατο ανελαβε την ανοικοδομηση της κοινωνιας συμφωνα με τις αρχες της αυτο-διαχειρισης, η επισημη CNT-FAI προετοιμαζονταν ωστε να πραγματοποιησει τον συμβιβασμο της. Η πολιτικη συνεργασιας των αναρχο-γραφειοκρατων εγινε πλεον σαφης οταν παραμερισαν την αντικρατικη τους ιδεολογια προκειμενου να συμμετασχουν στην κυβερνηση. Πεφτοντας ετσι στην παγιδα των Σταλινικων, οι οποιοι οργανωναν με ταχυτητα την Ρεπουμπλικανικη μικροαστικη ταξη σε αντεπαναστατικο κινημα, οι υπουργοι της CNT συναινεσαν στην κυβερνητικη επιθεση εναντιον των συμβουλιων. Η κυβερνηση ευνοησε την δημιουργια δημοτικων συμβουλιων, φροντιζοντας ωστε η UGT (ΓΣΕΕ Ισπανιας) και το Κομμουνιστικο κομμα να εκπροσωπουνται υπεραναλογικα, σε με προσπαθεια αντικαταστασης των προλεταριακων συμβουλιων.

Επιπροσθετα, η ηγεσια της CNT συνεβαλλε στην συνταξη της Εντολης Κολλεκτιβοποιησεων της 24ης Οκτωβριου 1936, με την οποια θα περιοριζονταν η ισχυς των εργατικων συμβουλιων, ενω προς αντικατασταση της αυτο-διαχειρισης προτειναν την δημιουργια μιας μορφης 'εργατικου ελεγχου' με την οποια οι εργατικες επιτροπες υποβιβαζονταν σε εναν σαφως συμβουλευτικο και μονο ρολο.

* Η αποτυχια της Ισπανικης Επαναστασης εγκειται στην αδυναμια της να διευρυνθει σε βαθμο τετοιο ωστε τα συμβουλια και οι πολιτοφυλακες να αναλαβουν τον συνολικο ελεγχο του επαναστατικου κινηματος, και, κατα συνεπεια, τον ελεγχο ολοκληρης της Ρεπουμπλικανικης Ισπανιας. Αν και εντυπωσιακα επιτυχημενα στην οργανωση των στρατιωτικων και οικονομικων ζητηματων, τα Ισπανικα συμβουλια απετυχαν, να προσφερουν θετικη και θεωρητικη εκφραση στην ιδια τους την υπαρξη. Ανικανα να αυτοκαθοριστουν σε σχεση με την CNT-FAI, τελικα υπερκεραστηκαν παντου. Καθε προσπαθεια δρασης εναντια στους εχθρους της Επαναστασης που βρισκονταν στο Ρεπουμπλικανικο στρατοπεδο αποτραπηκε.

Οι Σταλινικοι και οι φιλελευθεροι καταφεραν να ανοικοδομησουν τον κυβερνητικο μηχανισμο χωρις καμια απολυτως αντισταση. Ενω τα διαδοχικα Ρεπουμπλικανικα υπουργεια υπονομευσαν τις προσπαθειες αυτοδιαχειρισης, στερωντας την πιστωση απο τα εργοστασια κτλ, χωρις καμια σοβαρη αντιδραση – οι πολιτοφυλακες των αναρχικων, που ειχαν εμποδιστει στο να εξοπλιστουν, δεν αφοπλισαν εκεινους που προετοιμαζαν τον αφανισμο τους. Η καταστροφη της Ισπανικης Επαναστασης δεν, σαφως, επηλθε χωρις καμια αντισταση, αλλα η αναγνωριση της προδοσιας δεν ηρθε για το προλεταριατο παρα μετα τις αρχικες κινησεις εναντια στα συμβουλια και τις πολιτοφυλακες.

Ο Herneriηταν ενας απο τους πρωτους που εθεσαν ανοικτα το κρισιμο ερωτημα που ταλανιζε την επανασταση σε μια ανοικτη επιστολη προς τον αναρχικο πολιτικο Montseny γραφοντας: "Tο διλημμα, πολεμος ή επανασταση, δεν εχει πλεον καμια σημασια. Το μοναδικο διλημμα ειναι το εξης: ειτε νικη επι του Franco μεσω του επαναστατικου πολεμου ή ηττα. Το προβλημα για εσας και αλλους συντροφους ειναι η επιλογη μεταξυ των Βερσαλλιων του Thiers (γαλλος πρωθυπουργος, υπευθυνος για την καταστολη της Παρισινης κομμουνας του 1871) και της Κομμουνας του Παρισιου, πριν την επιτευξη της ιερης συμμαχιας του Thiers με τον Bismarck."

Δυστυχως, οι δυναμεις των Ισπανων Thiers ειχαν ομως ηδη περασει στην δραση, και οι αριστερες αναρχικες μαζες που συνεργαστηκαν με μαχητες του POUM, δεν καταφεραν να αντισταθουν ιδιαιτερα παρα μονο στις αρχες του 1937. Η αριστερη-αναρχικη ομαδα, οι Φιλοι του Durruti, διεξηγαγε μια ευρεια εκστρατεια αφυπνισης μεταξυ των εργατικων πολιτοφυλακων για την υπερασπιση της Επαναστασηας, αλλα μεχρι τοτε η πρωτοβουλια ειχε περασει απο το προλεταριατο στις δυναμεις των εχθρων του πια.

* Η εκστρατεια των αστικων Ρεπουμπλικανικων δυναμεων (η κυβερνηση, το Κομμουνιστικο και το Σοσιαλιστικο κομμα) εναντια στα εργατικα συμβουλια εξελιχθηκε σε ανοικτη τρομοκρατια τον Μαιο του 1937, οταν οι Σταλινικοι και οι Καταλανοι εθνικιστες εισεβαλλαν στο αυτοδιαχειριζομενο Τηλεφωνικο Κεντρο της Βαρκελωνης. Συνεπεια αυτης της ενεργειας ηταν ο αμεσος ξεσηκωμος της εργατικης ταξης της πολης προκειμενου να υπερασπιστει την Επανασταση. Στηθηκαν οδοφραγματα, η αστυνομια αφοπλιστηκε και οι ενοπλοι εργατες ανελαβαν τον ελεγχο της πολης. Η αντεπανασταση θα μπορουσε να ειχε αποτραπει σε εκεινη την χρονικη στιγμη, τουλαχιστον στην Καταλωνια. Οι αναρχικες πολιτοφυλακες στο μετωπο της Αragonπροετοιμαστηκαν για προελαση στην Βαρκελωνη – και η νικη μονο βεβαιη δεν ηταν για την κυβερνηση και τους Σταλινικους.

Οι εργατες της Βαρκελωνης ωστοσο, παρεμειναν σε αποκλειστικα αμυντικες θεσεις δισταζοντας να επεκταθουν περαν των δικων τους περιοχων. Η αδρανεια αυτη ωφελησε εκεινους που επιχειρησαν να ειρηνοποιησουν την κατασταση, και, οπως και στο παρελθον, η κεντρικη ηγεσια της CNT~FAI παρειχε απλοχερα της 'συμφιλιωτικες' της υπηρεσιες – απο την αρχη της εξεγερσης, οι εν λογω διαχειριστες παρετρυναν τους εργατες να αποσυναρμολογησουν τα οδοφραγματα τους και να επιστρεψουν στις εργασιες τους.

Στο ειρηνευτικο σχεδιο της CNT αντιταχθηκαν οι Φιλοι του Durruti καθως και αλλοι που επιζητουσαν την αμυνα των συμβουλιων και μια νικηφορα καταληξη στις συγκρουσεις. Παρα την αντισταση των Φιλων ομως, η CNT συνεχισε τις προσπαθειες της να 'μεσολαβησει' στην αντιπαραθεση και εμποδισε την εισοδο των αναρχικων πολιτοφυλακων στην πολη.

Απομονωμενοι απο καθε εξωτερικη υποστηριξη λοιπον, οι εξεγερμενοι της Βαρκελωνης περικυκλωθηκαν ευκολα. Και ολα αυτα ενω η CNT καλουσε σε 'επιστροφη στην ομαλοτητα,' και οι πρακτορες των Σταλινικων αρχιζαν την εφαρμογη των συστηματικων πια μεθοδων καταστολης, με την επιλεκτικη δολοφονια ομαδων των πλεον ριζοσπαστικων ατομων και του αφοπλισμου των εργατων, επιβαλλοντας κατα αυτον τον τροπο την 'ενοτητα'.

Τους μηνες που ακολουθησαν τον Μαιο, οι τακτικες αυτες εφαρμοστηκαν σε ολοκληρη την Ρεπουμπλικανικη Ισπανια: τα στρατευματα του Lister αφανισαν τις αγροτικες κολλεκτιβες, οι πολιτοφυλακες διαλυθηκαν, το POUM κατεσταλλει βιαια, και η CNT, αναλωσιμη πλεον, αποβληθηκε απο τον κυβερνητικο σχηματισμο. Τα συμβουλια ηττηθηκαν σε εναν μολις χρονο μετα την δημιουργια τους και οι "χιλιαδες ηρωικες πραξεις" του Ισπανικου προλεταριατου αποδειχτηκαν ανεπαρκεις για την αποτροπη της αντεπαναστατικης νικης.

IV

Ομως αυτο που ηταν τοσο δυσκολο να επιτευχθει στην Ισπανια του 1936, αποτελει σημερα τον ελαχιστο κοινο παρανομαστη για οποιαδηποτε προλεταριακη επανασταση. Η εμπειρια απο τα Ισπανικα εργατικα συμβουλια προσφερει ενα παραδειγμα της αρχης μονο των συμβουλιακων δυνατοτητων.

Οι τεχνολογικες υποδομες της συχρονης καπιταλιστικης κοινωνιας θα ενισχυσουν το προλεταριατο στην εντος ολιγων ημερων επιτευξη οσων οι Ισπανοι επαναστατες δεν κατορθωσαν να ολοκληρωσουν- την αυτο-διαχειριση των μεσων παραγωγης. Η προοπτικη του ριζικου μετασχηματισμου της κοινωνιας ειναι σημερα πολυ πιθανοτερη μιας και το 'οικονομικο ζητημα' μπορει και πρεπει να καταστει δευτερευον.

Σε αντιθεση με την Ισπανια οπου η "πληρης απασχοληση" αποτελουσε εναν απο τους επαναστατικους στοχους, η επιτυχια των οποιων μελλοντικων συμβουλιων θα κριθει απο τις συγκεκριμενες προσπαθειες τους να περιορισουν την εργασια οσο το δυνατον περισσοτερο. Ενω λογω των ακραιων συνθηκων κρισιμοτητας που την προκαλεσαν, η Ισπανικη Επανασταση δεν ηταν ποτε μια γιορτη, ουτε καν στον βαθμο που υπηρξε η Κομμουνα. Η ικανοποιηση που στερηθηκαν οι Ισπανοι προλεταριοι αναμενει τους σημερινους επαναστατες ομως.
* Περα απο τις οικονομικες και τεχνικες εξελιξεις που διαφοροποιουν το συχρονο προλεταριατο από την παραδοση των Ισπανικων συμβουλιων, μια ουσιωδης συνδεση παραμενει –πολλα απο τα προβληματα που προεκυψαν το 1936 θα συνεχισουν να απασχολουν καθε επαναστατικο κινημα. Παρα την ηττα της, η Ισπανικη Επανασταση αναδεικνυει τον ρολο που επαιξαν οι εχθροι της, εχθροι που βρεθηκαν μεταξυ των προλεταριων διαχειριστων και δεν ειναι τοσο ευκολα αναγνωρισιμοι οσο οι γελοιοι των διαφορων Λενινιστικων κομματικων καταβολων.

Συμφωνα με το Ισπανικο παραδειγμα, η δυναμη των συμβουλιων δεν υποκυπτει παντα σε καποιο εξωτερικο 'κακο', οπως πολυ ανετα θα μπορουσαν να ειναι ο Noske (γερμανος πολιτικος, υπευθυνος για την καταστολη της Σπαρτακικης εξεγερσης στην Γερμανια τον Ιανουαριο του ’19) και ο Trotskyαυτου του κοσμου. Τα συμβουλια μπορουν ανετα να χασουν απο μονα τους οταν αποτυγχανουν να εφαρμοσουν την προγραμματικη τους παντου.

Το συγχρονο προλεταριατο θα καταφερει να αποφυγει την τυχη της επαναστατημενης Κροστανδης και της Βαρκελωνης μονο με την συνειδητοποιηση της τεραστιας αποστολης που την αναμενει. Οι παραδειγματικες ενεργειες των Ισπανικων συμβουλιων και των πολιτοφυλακων δεν θα μπορουσαν ωστοσο να αντισταθμισουν την αποτυχια του Ισπανικου προλεταριατου να αντιληφθει τα εμποδια που παρεμεναν στον δρομο του. Κατα συνεπεια, η ριζοσπαστικη ιστορια του μελλοντος θα ειναι συνειδητοποιημενη ή δεν θα ειναι τιποτα