Δικαίωση του σκηνοθέτη Πανίκου Χρυσάνθου και της ταινίας του «Ακάμας» σε έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως

Και όμως... ασκήθηκε λογοκρισία


Χωρίς να υπεισέρχεται και να ασκεί κριτική στα εμπόδια, τα οποία η Συμβουλευτική Επιτροπή Κινηματογράφου (ΣΕΚίν) είχε θέσει στην πραγμάτωση της ταινίας του Πανίκου Χρυσάνθου «Ακάμας», και τα οποία αναλύονται στις εκκρεμούσες οικονομικές υποχρεώσεις της ΣΕΚίν έναντι της παραγωγής, η Επίτροπος Διοικήσεως επικεντρώνεται σε έκθεσή της, στην ουσία της λογοκρισίας που αποπειράθηκε να ασκήσει η ΣΕΚίν στον σκηνοθέτη. Και η Επ. Διοίκησεως στην έκθεσή της δικαιώνει το παράπονο του Πανίκου Χρυσάνθου, αναγνωρίζοντας ότι ασκήθηκε λογοκρισία εις βάρος του. Επίμαχο σημείο για τη ΣΕΚίν κατά την περίοδο πραγματοποίησης της ταινίας ήταν μια σκηνή, κατά την οποία ένας αγωνιστής της ΕΟΚΑ δολοφονεί κάποιον υποδεικνυόμενο ως προδότη, μέσα σε μιαν εκκλησία. Η επ. Διοικήσεως, Ηλιάνα Νικολάου, γράφει σχετικά με την αρνητική δημοσιότητα, που είχε λάβει η ταινία εξαιτίας αυτής της σκηνής: «Είναι βέβαιο ότι η φόρτιση (που προκάλεσε η συγκεκριμένη σκηνή της ταινίας λόγω του θέματός της) μεταφέρθηκε σε όλο το εύρος των σχέσεων του σκηνοθέτη με τη ΣΕΚίν. Ένεκα δε της δημόσιας συζήτησης και της αρνητικής, εν πολλοίς, δημοσιότητας που αυτή προκάλεσε, κυρίως όμως λόγω της προσπάθειας της ΣΕΚίν να λάβει συγκεκριμένα μέτρα λογοκριτικού χαρακτήρα, παραβιάστηκε το δικαίωμα καλλιτεχνικής έκφρασης του κ. Χρυσάνθου».

Εξαρχής επιδίωξη...

Η παρέμβαση της Επιτρόπου Διοικήσεως επικεντρώνεται στον χειρισμό απο τη ΣΕΚίν των αντιδράσεων που προκάλεσε η ταινία πριν ακόμα τη δημόσια προβολή της. Σύμφωνα με την έκθεση, η ΣΕΚίν είναι αποδέκτης της συνταγματικής υποχρέωσης αποχής από αδικαιολόγητες επεμβάσεις στο δικαίωμα καλλιτεχνικής έκφρασης. Ως εκ τούτου, παραμένει αδικαιολόγητη η εξαρχής επιδίωξη της ΣΕΚίν για αλλαγή της επίμαχης σκηνής. Η επιδίωξη της ΣΕΚίν να λογοκρίνει τον σκηνοθέτη καταγράφεται σε τρεις επαφές της με τον Π. Χρυσάνθου: 1) κατά το στάδιο των υπογραφών για την παραγωγή, η ΣΕΚίν ζητά αλλαγή της σκηνής, επειδή όπως είχε αναφερθεί «παρουσίαζε μία μελανή σελίδα του αγώνα της ΕΟΚΑ, χωρίς όμως η ταινία να αφορά τον ίδιο τον αγώνα...» 2) με την ολοκλήρωση των γυρισμάτων και πριν το στάδιο της μεταπαραγωγής, η ΣΕΚίν θορυβείται από τις αντιδράσεις για την ταινία και αποφασίζει ότι δεν πρόκειται να αποδεκτεί αμαύρωση του αγώνα της ΕΟΚΑ... και 3) με την προβολή της ταινίας ενώπιον των μελών της, η ΣΕΚίν ζητά για τρίτη φορά να αλλάξει η σκηνή της εκτέλεσης, καθώς και να μειωθεί το μήκος της ταινίας κατά δέκα λεπτά (όσα δηλαδή και η χρονική ενότητα της επίμαχης σκηνής). Δηλαδή, καταλήγει σε ένα από τα συμπεράσματά της η Επ. Διοικήσεως, αντί η ΣΕΚίν να προστατεύσει τον κινηματογραφικό δημιουργό, ως όφειλε, θεώρησε ότι οι γνωστές αντιδράσεις που είχαν προκληθεί πριν την προβολή της ταινίας, ενίσχυαν τη λογοκριτική παρέμβασή της.

Προσβολή ελευθερίας

Η λογοκρισία όμως, προσβάλλει έννομα αγαθά, όπως η ελευθερία της έκφρασης και του λόγου (ενώ η καλλιτεχνική έκφραση κατοχυρώνεται στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ). Αν ο Πανίκος Χρυσάνθου αποδεχόταν τη λογοκρισία, θα ακύρωνε τον εαυτό του ως καλλιτέχνη, τονίζεται στην έκθεση της Επιτρόπου, ενώ παράλληλα κρίνεται ως προσχηματική και ανεπαρκής η δικαιολογία της ΣΕΚίν ότι ο σκηνοθέτης του «Ακάμα» είχε παραβιάσει συμβατικές υποχρεώσεις του έναντί της, ως συμπαραγωγού της ταινίας... Η έκθεση της Επ. Διοικήσεως καταλήγει αναφέροντας ότι μια δημοκρατική κοινωνία κατά την αντιπαράθεση ενός δικαιώματος που εκπηγάζει απευθείας από το Σύνταγμα, όπως είναι αυτό της καλλιτεχνικής έκφρασης, με άλλες αξίες, οφείλει να στοχεύει στην επικράτηση του πρώτου. Σε δηλώσεις του στον «Π», ο Πανίκος Χρυσάνθου ανέφερε ότι μετά τη δικαίωσή του από το Γραφείο Επ. Διοικήσεως θα καταφύγει στα δικαστήρια, διεκδικώντας από το κράτος τα επιπλέον χρήματα που κόστισε στην παραγωγή της ταινίας (περίπου 120.000 ευρώ), η λογοκρισία της ΣΕΚίν.

Σημειώνεται ότι η έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως για τον «Ακάμα» είναι η δεύτερη σε σχέση με παράπονο σκηνοθέτη, ο οποίος κατέθεσε σεναριακή πρόταση στη ΣΕΚίν. Και στην προηγούμενη έκθεση, η Επ. Διοικήσεως είχε δικαιώσει τον σκηνοθέτη Αντώνη Αχιλλέως, αναγνωρίζοντας ότι του ασκήθηκε λογοκρισία από τη ΣΕΚίν, ενώ και τότε όπως και στην έκθεση για τον «Ακάμα» τονιζόταν η ανάγκη εκσυγχρονισμού του νομοθετικού πλαισίου, που διέπει την κρατική χρηματοδότηση του κινηματογράφου. Μάλιστα, η διευθύντρια των Πολιτιστικών Υπηρεσιών, Ελένη Νικήτα, σε επιστολή της στον «Π» τον Ιούλιο του 2007, πολύ μετά δηλαδή την άσκηση των δύο λογοκριτικών παρεμβάσεων, είχε αναφέρει ότι «η ΣΕΚίν ουδέποτε λειτούργησε αυθαίρετα...».



Κωδικός άρθρου: 869086

ΠΟΛΙΤΗΣ - 01/05/2009, Σελίδα: 24