Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΠΡΙΝ 30 ΧΡΟΝΙΑ - Το κίνημα ενάντια στα πυρηνικά

14 Απρίλη 1981, μαζική πορεία ενάντια στα πυρηνικά στο κέντρο της Αθήνας. «Η κοινωνία της μόλυνσης δεν καθαρίζεται, ανατρέπεται» γράφει το πρώτο από τα πανώ των διαδηλωτών.
Το 1976 η τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας άφησε να διαρρεύσει στον τύπο ότι σχεδιάζει την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στην Ελλάδα που θα ολοκληρωνόταν το 1986. Οι λόγοι που πρόβαλε δεν διέφεραν πολύ από αυτούς που προβάλλονται σήμερα: οι ενεργειακές ανάγκες της χώρας, ιδιαίτερα μετά την αύξηση της τιμής του πετρελαίου και την οικονομική κρίση που είχε ξεσπάσει το 1973.

Σε αυτά τα σχέδια είχε και την κάλυψη της αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε δηλώσει ότι «η αποδοχή ενός ενεργειακού προγράμματος στηριζόμενου στη σωστή χρησιμοποίηση της πυρηνικής ενέργειας είναι αναπόφευκτο». Το ΚΚΕ ήταν αντίθετο στην εγκατάσταση του εργοστασίου στο βαθμό που αυτό θα στηριζόταν σε «δυτικά κεφάλαια και τεχνολογία», αλλά συζητούσε την πιθανότητα ανάληψης του έργου από την – τότε – Σοβιετική Ενωση που «η τεχνολογία της στηρίζεται σε ασφαλέστερες μεθόδους», όπως έγραφε ο Ριζοσπάστης (το πόσο «ασφαλέστερες» ήταν το έδειξε το Τσέρνομπιλ, λίγα χρόνια αργότερα).

Σαν πιθανές περιοχές εγκατάστασης κρίθηκαν η Κάρυστος, το Πόρτο Γερμενό, ενώ ο στρατός πρότεινε μια περιοχή νότια της Λάρισας. Τις μελέτες ανέλαβε μια αμερικανική εταιρεία, η EBASCO, που είχε κατασκευάσει δεκάδες πυρηνικούς σταθμούς σε Βρετανία και Γαλλία. Στα τέλη του 1977 τα πρώτα συνεργεία εγκαταστάθηκαν στην Κάρυστο. Ο Φρέντερικ Σμάιντερ, ένας τεχνικός της εταιρείας θυμάται σε συνέντευξή του ότι «υπήρχαν μεγάλες αντιδράσεις από του κατοίκους, αυτό που θα χαρακτήριζε κανείς ξεσηκωμός».

Με φτυάρια και τσουγκράνες

Τον Απρίλη του 1978 κάτοικοι των γύρω χωριών όταν αντιλήφθηκαν την παρουσία των μηχανημάτων γεώτρησης κυνήγησαν το συνεργείο με φτυάρια και τσουγκράνες. Η εταιρεία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις εργασίες και αποχώρησε για να επιστρέψει ένα χρόνο αργότερα. Στις 20 Μάη του 1979 οργανώθηκε στη Χαλκίδα, με συμμετοχή και των τοπικών εργατικών σωματείων, διαδήλωση 8.000 ενάντια στο πυρηνικό εργοστάσιο. Σε αυτή συμμετείχε και κόσμος από οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς που ήλθε από την Αθήνα. Η εταιρεία αναγκάστηκε για μια ακόμα φορά να αναβάλει τις γεωτρήσεις.

Στις αρχές του 1980 επέστρεψε. Όμως, αυτή τη φορά οι κάτοικοι της Καρύστου ήταν πανέτοιμοι. Κινητοποιήθηκαν αμέσως και έχοντας μαζί τους εργάτες του δήμου που κουβαλούσαν μπιτόνια γεμάτα βενζίνη, πήγαν στο χώρο της γεώτρησης και απείλησαν ότι θα κάψουν τα μηχανήματα. Οι εργασίες σταμάτησαν και το γεωτρύπανο μεταφέρθηκε στην αυλή του αστυνομικού τμήματος «προς αποφυγήν δολιοφθοράς».

Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα έγιναν αρκετές κινητοποιήσεις στην Αθήνα με πρωτοβουλία των οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς για συμπαράσταση στους κατοίκους της Καρύστου. Η μεγαλύτερη ήταν η διαδήλωση που έγινε στις 14 Απρίλη 1981, λίγους μήνες πριν την πτώση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Εκείνη την ημέρα ο κόσμος γέμισε τα Προπύλαια και βάδισε προς το Σύνταγμα, ενώ εντυπωσιακή ήταν η προσυγκέντρωση και η πορεία που έκαναν οι φοιτητές της ΑΣΟΕΕ. Τα πανό είχαν συνθήματα όπως: «Η κοινωνία της μόλυνσης δεν καθαρίζεται, ανατρέπεται», «Όχι στα πυρηνικά, μαζικό κίνημα ενάντια στη μόλυνση», «Καλύτερα ενεργοί σήμερα, παρά ραδιενεργοί αύριο».

Η εγκατάσταση του πυρηνικού εργοστασίου αναβλήθηκε επ' αόριστον και τελικά το 1982 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ανακοίνωσε ότι ματαιώνεται οριστικά.

Στα χρόνια που ακολούθησαν υπήρξαν φήμες για κατασκευή πυρηνικών σταθμών στην Κρήτη, μέχρι που ήρθε το Τσέρνομπιλ το 1986 και κάθε ιδέα εγκαταλείφθηκε.

Μια έρευνα της Public Issue για το 2008-2009 έδειξε ότι το 82% του κόσμου στην Ελλάδα είναι ενάντια στη χρήση πυρηνικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και 81% πίστευε ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία θα συμβεί πυρηνικό ατύχημα. Το τι πίστευε ο απλός κόσμος αποδείχθηκε πολύ πιο αξιόπιστο και ακριβές από τις «επιστημονικές» αναλύσεις των υπέρμαχων της «πράσινης και ασφαλούς» πυρηνικής ενέργειας. Στη διαμόρφωση μιας τέτοιας μαζικής αντιπυρηνικής παράδοσης και ευαισθησίας έχει βάλει σίγουρα τα θεμέλια η αριστερά με τους αγώνες της στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο.

• Δυο βδομάδες έχουν περάσει από τον καταστροφικό σεισμό και το τσουνάμι στην Ιαπωνία και ο κίνδυνος για έκρηξη στο πυρηνικό εργοστάσιο Φουκουσίμα δεν έχει ακόμα εκλείψει. Στο μεταξύ, χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα έχουν μολυνθεί από ραδιενεργές εκπομπές στην βορειανατολική Ιαπωνία, ο κόσμος εγκαταλείπει την περιοχή και ακόμα και σε πόλεις που βρίσκονται σε μεγάλη ακτίνα από τον πυρηνικό σταθμό διαπιστώνονται ίχνη ραδιενεργού ιωδίου στο πόσιμο νερό.

Ο τρόμος που προκαλούν οι εικόνες από το Φουκουσίμα έχει ανοίξει τη συζήτηση για το τι θα σήμαινε ένα παρόμοιο πυρηνικό «ατύχημα» στην περιοχή μας. Κυβερνητικά στελέχη και σχολιαστές στα κανάλια και τις εφημερίδες εκφράζουν την ανησυχία τους επειδή «η Ελλάδα είναι περικυκλωμένη από πυρηνικά εργοστάσια στα Βαλκάνια και επειδή η Τουρκία έχει στα σκαριά την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην πόλη Ακούγιου στα νότια της χώρας», ενώ η Μπιρμπίλη ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει τη διενέργεια τεστ αντοχής για τους 143 σταθμούς που υπάρχουν στις χώρες της ΕΕ.

Η απειλή από ένα ατύχημα σε πυρηνικά εργοστάσια της γειτονιάς μας, όπως το Κοζλοντούι στη Βουλγαρία, είναι πραγματική. Αλλά αυτό που επιμελώς κρύβει όλη αυτή η φιλολογία για τους «κακούς γείτονες» που μας απειλούν με τα πυρηνικά τους είναι το γεγονός ότι μέχρι να γίνει ο σεισμός στην Ιαπωνία οι επίσημες και ημιεπίσημες φωνές που ζητούσαν να προχωρήσει η Ελλάδα στην κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων ακούγονταν όλο και συχνότερα. Οι «σοφοί» της Ακαδημίας Αθηνών πρόβαλλαν την άποψη ότι η πυρηνική ενέργεια είναι «φθηνή και καθαρή» και μάλιστα επιστρατεύοντας το επιχείρημα ότι «και η Ιαπωνία είναι σεισμογενής όπως η Ελλάδα, αλλά έχει πυρηνικά». Τα ίδια έλεγε και ο Σουφλιάς όταν ήταν υπουργός πριν μερικά χρόνια, τα ίδια επαναλάμβαναν και ορισμένοι παράγοντες του ΠΑΣΟΚ σε σχετική ημερίδα που είχε διοργανώσει στη Θεσσαλονίκη το ΤΕΕ, ενώ ο Καρατζαφέρης στη βουλή υποστήριζε ότι η κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου είναι θέμα «εθνικής στρατηγικής» απέναντι στην Τουρκία!

Όλοι αυτοί σήμερα, βέβαια, έχουν λουφάξει. Όπως είχαν λουφάξει και μετά την καταστροφική έκρηξη στο Τσέρνομπιλ στην Ουκρανία, 25 χρόνια πριν. Σήμερα, είναι ολοφάνερο το πόσο δίκιο είχαν εκείνες οι φωνές που έλεγαν ότι η πυρηνική ενέργεια δεν είναι ούτε «φθηνή», ούτε «πράσινη», και πάνω απ' όλα ούτε «ασφαλής».

«Πράσινα πυρηνικά»

Η αντίληψη που προβάλλεται είναι ότι το κίνημα ενάντια στα πυρηνικά είναι ήταν και είναι «μονοπώλιο» των οικολόγων-πράσινων. Αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Αρκεί και μόνο να δει κανείς τον «οικολόγο» πρώην υπουργό εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ να συμμετέχει στους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας με βόμβες εμπλουτισμένου ουράνιου τη δεκαετία του '90 ή την υπεράσπιση της χρήσης «πράσινης» πυρηνικής ενέργειας από πολλούς ευρωπαίους οικολόγους σαν αντίβαρο στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή!

Η αλήθεια είναι ότι οι οικολογικές ευαισθησίες και ακόμα και τα ίδια τα σύγχρονα οικολογικά κινήματα δημιουργήθηκαν μέσα από την επαναστατική έκρηξη που έφερε ο Μάης του '68 και η μαζική αριστερή ριζοσπαστικοποίηση ενάντια σε κάθε μορφή καταστροφής που προκαλεί ο καπιταλισμός στη φύση και τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η Αριστερά σε όλο τον κόσμο έχει δώσει μεγάλους αγώνες ενάντια στα πυρηνικά – όχι μόνο ενάντια στην πολεμική, αλλά και στην «ειρηνική» χρησιμοποίησή τους – από τη δεκαετία του 1950 μέχρι σήμερα. Από τις πορείες για τον πυρηνικό αφοπλισμό στις αρχές της δεκαετίας του '60 μέχρι τις τεράστιες αντιπυρηνικές διαδηλώσεις στις οποίες πρωτοστάτησαν οι οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς τη δεκαετία του 1970: 200.000 διαδηλωτές στο Μπιλμπάο της Ισπανίας στις 14/7/1977 ενάντια στα σχέδια για πυρηνικό σταθμό στην περιοχή, λίγο μετά τη γενική απεργία που οδήγησε στην κατάρρευση της δικτατορίας του Φράνκο. Κατάληψη μιας ολόκληρης περιοχής στο Νιου Χάμσαϊρ στις ΗΠΑ από χιλιάδες κατοίκους και τα τοπικά συνδικάτα ενάντια στο κτίσιμο πυρηνικού σταθμού την Πρωτομαγιά του 1977. Απεργία των σιδηροδρομικών σε όλη την Αυστραλία για να κλείσουν τα ορυχεία ουρανίου το Μάη του 1976. Πάνω από 20.000 διαδηλωτές στο Λονδίνο με συμμετοχή του συνδικάτου των ανθρακωρύχων ενάντια στην κατασκευή πυρηνικού σταθμού στις 26/4/1978. Απανωτές διαδηλώσεις στη Γερμανία με συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων το 1976-77. 40.000 εργαζόμενοι διαδηλώνουν ύστερα από κάλεσμα των συνδικάτων στο Μαλβίλ της Γαλλίας στις 4/8/1977. Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς για να χωρέσει σε ένα άρθρο.

Η Ελλάδα δεν έμεινε έξω από το μαζικό κίνημα ενάντια στα πυρηνικά. Περισσότερο γνωστές είναι οι μαραθώνιες πορείες για τον πυρηνικό αφοπλισμό στις αρχές της δεκαετίας του '60 με τον βουλευτή της αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη να βαδίζει στην πρώτη γραμμή. Αυτές που είναι άγνωστες στους περισσότερους είναι οι μαζικές κινητοποιήσεις με πρωτοβουλία των οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς ενάντια στο κτίσιμο πυρηνικού εργοστασίου στην Κάρυστο από το 1977 μέχρι το 1981. Αξίζει να θυμηθούμε αυτή την παράδοση αγώνων.