Τελετές και Κίνημα – Άτε να πούμεν αλλό ‘ναν για τις μαθητικές παρελάσεις…

Συζητούμε πάλι τούτο το θέμα με τις παρελάσεις. Για μας το θέμα εν ξεκάθαρο: εκπαιδευτικά είναι ένας βραχνάς ασήκωτος, όχι όμως επειδή εν πρακτικά απαιτητικός. Χειρότερα: επειδή εν παντελώς ασυνάρτητος σε οποιαδήποτε γλώσσα μιλούμε είτε για εκπαίδευση, είτε για παιδεία, διαπαιδαγώγηση, μεταβίβαση γνώσης, ανάγιωμα ή ό,τι προαιρείστε. Είναι ο θεσμός που χαχανίζει πάνω σε κάθε προσπάθεια που μπορούμε να ονομάσουμε σήμερα παιδαγωγική ή έστω εκπαιδευτική.

Από κινητικής άποψης ισοπεδώνει το αντικείμενο: ούλοι τα ίδια! Ή αλλιώς, τσιμουδιά για το ότι αποκλείουμε από το τελετουργικό της κοινότητας κάθε κοντό (…..), ανάπηρο ή άτομο με την όποια κινητική δυσκολία, παρακρούοντας ομαδικά για ομοιόμορφο βηματισμό στήσιμο και ύφος.

Από συναισθηματικής άποψης ισοπεδώνει το αντικείμενο: ούλοι τα ίδια ! Ή αλλιώς, δεν αφορά καθόλου το κράτος, το σύστημα και τους θεσμούς, αν υπάρχει πολλαπλότητα συναισθηματικής αντίδρασης είτε για το νόημα είτε για το τελετουργικό το ίδιο. Η μόνη συναισθηματική αντίδραση που αφορά τη συγκεκριμένη τελετουργία είναι η εθνική περηφάνια.

Από γνωσιολογικής άποψης ισοπεδώνει το αντικείμενο: ούλοι τα ίδια! Ή αλλιώς, ΛΕΞΗ ΔΕ ΛΕΜΕ ΤΩΡΑ για τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Η μόνη γνώση που άπτεται του πλαισίου είναι εκείνη του «το έθνος κι η πατρίς είναι πάν’ απ’ όλα»….

Τα είπαν ήδη πολλοί και δεν έχει νόημα να τα επαναλαμβάνουμε αναλυτικά: Ότι

οι παρελάσεις κάμνουν τα σχολεία και μοιάζουν -παραπάνω που ότι συνήθως- με στρατόπεδα. Ότι

ισοπεδώνουν τις μαθήτριες και τους μαθητές σε ένα μιλιταριστικό θεσμικό πλαίσιο και μάλιστα με τη συμμετοχή όλων των ανθρωπίνων δεξιοτήτων και αισθήσεών τους. Ότι

σίγουρα δεν προάγουν κανένα ψήγμα κριτικής σκέψης : ποια κριτική διάθεση αναπτύσσεται σε ένα άτομο που περπατά βουβό, ρυθμικά, με μελετημένη κινησιολογία που περιορίζεται γύρω που τον κεντρικό σωματικό άξονα. Ότι

αποτελούν πεδίο βαθιάς διαχωριστικής μεταχείρισης των εφήβων γιατί επιλέγονται μόνον οι άριστοι του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού συστήματος και οι άριστοι της συγκεκριμένης κατεστημένης αισθητικής (ψηλοί κι ευθυτενείς) για να τιμήσουν το ύψιστο των αγαθών μας: το έθνος και το κράτος. Ότι

Καλλιεργούν την τύφλα της αβασάνιστης αποδοχής της αρχής αποδίδοντας τιμές στον / στην κάθε υπουργό ή δήμαρχο.

Κάμποσες από αυτές τις διαπιστώσεις προσπάθησε να καταργήσει η επιστολή του Υπ. Παιδείας τον Οκτώβριο του 2008 για κατάργηση των κριτηρίων και μη –στρατιωτικοποίησή τους (*). Φυσικά κατάφερε απλώς να τις διασκεδάσει γιατί απο-στρατικοποίηση της μαθητικής παρέλασης σημαίνει απλούστατα άλλο είδος παρέλασης!

Η κατάληξη είναι μία: με την κινησιολογική, συναισθηματική και γνωστική ισοπέδωση που επιφέρουν, οι μαθητικές παρελάσεις εξυπηρετούν την ‘εθνικοποίηση’ και ‘κρατικοποίηση’ των κοπελλουθκιών μας. Συνεργώντας με τις σημαίες, τους ύμνους και τα στρατιωτικά εμβατήρια, οι παρελάσεις παράγουν και εξυμνούν την εθνοτική και κρατική συνείδηση.

Η απόσταση ασφαλείας επανέρχεται την επομένη στα σχολεία με λουβάνες περί ελευθερίας του ατόμου, ανάπτυξη και ξεδίπλωμα της προσωπικότητας, σεβασμούς στις άλλες εθνοτικές ομάδες , σεβασμούς στις άλλες θρησκείες, ανεκτικότητες, σχέσεις ισοτιμίας, ειρηνικές συμβιώσεις και ντίλι ντίλι ντίλι….. Λουβάνες! Διότι αν έχω άλφα ισχυρή εθνοτική ταυτότητα (την οποία επανα-αποκτώ περιοδικά και στις παρελάσεις μου) και συμβιώνω με άλλους που έχουν βήτα ισχυρή εθνοτική ταυτότητα (την οποία επανα-αποκτούν στις δικές τους), δε γίνεται: κάποια στιγμή οι σεβασμοί θα αποδημήσουν για άλλα πιο μονοδιάστατα μέρη και εμείς θα αρχίσουμε τις σφαίρες! Διότι οι εθνοτικές ταυτότητες (και οι παρελάσεις) ΔΕΝ παραπέμπουν στην ιστορική γνώση. Αντίθετα, καλλιεργούν μύθους που βλαστούν στην κοιλάδα του «πίστευε και μη ερεύνα».

Έχουμε και δύο λόγους παραπάνω να καταργήσουμε τις παρελάσεις: Η Κύπρος έχει μια κοινωνία που πληρώνει – είτε το καταλαβαίνει, είτε όχι- βαριά το κόστος της σύγκρουσης των εθνοτικών ταυτοτήτων. Το πληρώνει στους συνοικισμούς, στα καφέ της Μακαρίου, στο γαμήσι που έφαγε η Αγιά Νάπα, στην αμηχανία της γλώσσας, στην άγνοια της ιστορίας των τελευταίων 100 χρόνων, ………. γενικώς στο μπέρδεμα ταυτότητας που έχουμε . Αλλά δε μας φτάνει τούτο, έχουμε και μπόνους διότι πληρώνουμε βαριά και τη σύγχυση κρατικής ταυτότητας : κυπριακήν ή ελληνικήν σημαίαν; Κυπριακόν κράτος, αλλά με δικόν του ή ύμνο του ελληνικού κράτους;

Υπάρχει όμως και μία εντελώς άλλη διάσταση στη συζήτηση. Συγχύζουμε δύο ζητήματα: Το ένα είναι τα κοινωνικά νοήματα και το άλλο είναι οι κοινωνικές ανάγκες. Είναι λάθος , με αφορμή την απαίτηση για την κατάργηση των παρελάσεων, να πρεσβεύσουμε την κατάργηση των δημοσίων τελετουργιών. Η πρόταση για κατάργηση των παρελάσεων αφήνει ένα μεγάλο τελετουργικό κενό το οποίο είναι αφελές να εκλαμβάνουμε ως ασήμαντο. Οι κοινωνίες είναι δυναμικά όντα. Τις τελετουργίες τις χρειάζονται όπως τα ζωντανά το νερό και το φαΐ: κυριολεκτικά τρέφονται από αυτές. Το να οραματιστούμε μια κοινωνία χωρίς τελετές, είναι σαν να οραματιζόμαστε το τέλος των κοινωνιών. Δεδομένου ότι για δέκα χιλιάδες περίπου χρόνια τώρα επανα-αποδεικνύουμε ότι την κοινωνική οργάνωση τη χρειαζόμαστε ως τρόπο ανθρώπινης ύπαρξης, θα ήταν εν τέλη σαν να οραματιζόμαστε το τέλος κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Το ερώτημα που δεν τίθεται καν είναι κατά πόσον θα μπορούσε να υπάρξει τελετουργικό συνεκτικό της κοινωνίας μεν, μη-εθνοτικό δε. Με άλλα λόγια, είμαστε σε θέση πρώτα να συλλάβουμε την πιθανότητα και ακολούθως να οραματιστούμε τελετουργίες συνενωτικές για την κοινωνία που να μη στηρίζονται σε εθνοτικές παραμέτρους;

Το σύγχρονο κράτος αποτελεί ένα μόρφωμα, είναι μια πολιτική οντότητα που υπερ-δομείται πάνω στην κοινωνική εμπειρία, δεν απορρέει από αυτή. Ένα κράτος δε μπορεί παρά να δημιουργεί τελετές με ιεραρχικές δομές, αφού σκοπός τους είναι να υπενθυμίζουν και να αποκρυσταλλώνουν την εικόνα του ενιαίου έθνους αποκρύπτοντας την πραγματικότητα των κοινωνικών αντιθέσεων ( ταξικών, φύλου, … ). Άλλες προσεγγίσεις τελετών μπορούν να προέλθουν μόνο από κινήματα με όραμα μιας άλλης κοινωνικής οργάνωσης. Πρέπει να κτίσουμε άλλες, δικές μας, πολιτικοποιημένες, αντι-ιεραρχικές, αντικαταναλωτικές, αντιπολεμικές, υπερ-εθνοτικές ανάλογες τελετές, (π.χ. τα στριτ παρέιτ) που μπορούν να εκλάβουν πάμπολλες μορφές. Αυτή τη νέα μορφή τελετών θα πρέπει να αντιπαραβάλουμε με τις εξουσιαστικές τελετές του κράτους.

ΦΑΛΙΕΣ – Συντακτική Ομάδα
www.falies.com
_________________________________________________________

(*) Απόσπασμα από την επιστολή που κυκλοφόρησε ο Υπουργός Παιδείας στα δημόσια σχολεία τον Οκτώβριο του 2009, πριν τις μαθητικές παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου: «…….οι παρελάσεις πρέπει προφανώς να χαρακτηρίζονται από την οργάνωση που αναμένεται σε δραστηριότητες της μορφής αυτής. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι οι μαθητικές παρελάσεις δεν είναι στρατιωτικές παρελάσεις και δεν εξυπηρετούν τους ίδιους με αυτές σκοπούς. Γι΄ αυτό η συμμετοχή μαθητών σε μαθητικές παρελάσεις πρέπει να γίνεται μέσα σε ένα ευρύτερο πνεύμα κριτηρίων, που λαμβάνουν υπόψη τις παιδευτικές, τις ψυχολογικές και τις κοινωνικές διαστάσεις που πρέπει να υπηρετούνται από κάθε σχολική εκδήλωση»………….. «η επιλογή με προτεραιότητα την άψογη εμφάνιση από κάθε άποψη, όπως αναφερόταν σε προηγούμενη εγκύκλιο, «μπορεί να έρθει σε σύγκρουση με κριτήρια που σχετίζονται με τον παιδευτικό και τον κοινωνικό ρόλο που πρέπει να υπηρετείται από το σύγχρονο δημοκρατικό ανοικτό σχολείο».